یکی از باورهای اشتباه که در بین عموم مردم وجود دارد، این است که کبد چرب باعث بروز لکه های پوستی می شود یا کم کاری کبد و لک صورت با هم در ارتباط هستند. حتی برخی افراد با مشاهده لک صورت به شخص توصیه می کنند که آزمایش کبد بدهد تا از عملکرد خوب آن اطمینان حاصل کند. اما حقیقت چیز دیگری است؛ میان اختلالات عملکرد کبد و لکه های صورت ارتباط مستقیمی وجود ندارد و لکه های کبدی یا Liver Spots برخلاف آنچه تصور می شود، ربطی به کبد ندارند. در ادامه به طور کامل به مبحث کبد و لکه های صورت و همچنین علل و روش های درمان آن خواهیم پرداخت.
لکه کبدی چیست؟
لکه های کبدی در واقع لکه های قهوه ای رنگی هستند که روی نواحی از پوست که در معرض تابش مستقیم اشعه ماوراء بنفش قرار دارند، بروز می یابد. برخلاف نام آن، هیچ ارتباط مستقیمی بین کبد و لکه های صورت وجود ندارد. به لکه های کبدی لکه های سنی نیز گفته می شود؛ چرا که معمولا با افزایش سن نمایان می شوند.
چه افرادی در معرض لکه های کبدی قرار دارند؟
کبد و لکه های صورت کبدی معمولا در افراد بالای ۵۰ سال بروز می یابد. البته سایر افراد نیز در معرض این عارضه قرار دارند. در موارد زیر احتمال ابتلا به لکه های سنی یا کبدی بیشتر است:
- افرادی که پوست روشن دارند
- افرادی که سابقه آفتاب سوختگی شدید دارند
- افرادی که روزانه زمان زیادی را در معرض نور مستقیم خورشید می گذرانند
- افرادی که اغلب اوقات در حال آفتاب گرفتن هستند
علل ایجاد لکه های کبدی چیست؟
لکه های کبدی در مناطقی ظاهر می شوند که ملانین در آن جمع شده یا به صورت توده درآمده است. همان طور که می دانید، ملانین ماده ای است که به پوست، رنگ می دهد. زمانی که اشعه ماوراء بنفش به پوست شما برخورد می کند، تولید ملانین سرعت می یابد. با روند افزایش تولید ملانین در پوست، احتمال بروز لک کبد و لکه های صورت ناشی از آن افزایش می یابد. همچنین ممکن است بعد از برخی درمان های پزشکی مانند پرتو درمانی، شخص دچار لکه های کبدی شود.
آسیب ناشی از نور خورشید، عامل اصلی تغییر رنگدانه های پوستی است. در پوست هایی که سال ها در معرض نور آفتاب قرار گرفته اند، می توان به وضوح شاهد لکه های پیری بود. لکه های پیری زمانی ظاهر می شوند که ملانین متراکم شده یا به مقدار زیاد تولید شود.
لکه های کبدی در مناطقی ظاهر می شوند که ملانین در آن جمع شده یا به صورت توده درآمده است.
یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در بروز لکه های صورت، سن است. احتمالا تاکنون متوجه شده اید که کهولت سن در بروز لکه های کبدی موثر است. با افزایش سن، تعداد ملانوسیت ها در پوست کاهش می یابد. ملانوسیت های باقی مانده در پوست تلاش می کنند تا ملانوسیت های از دست رفته را جبران کنند. بنابراین در یک ناحیه از پوست، شاهد تولید رنگدانه بیش از حد و در ناحیه ای دیگر با کاهش یا عدم وجود آن مواجه می شویم. به همین علت است که این لکه های تیره رنگ پدید می آیند.
تغییر در تعادل هورمونی به طور مثال قرار داشتن در دوران بارداری یا یائسگی می تواند شما را مستعد ابتلا به لکه های کبدی کند. اعتقاد بر این است که استروژن و پروژسترون که دو هورمون اصلی خانم ها هستند، زمانی که در معرض تابش مستقیم آفتاب قرار بگیرند، تولید ملانین را افزایش می دهند. همچنین، با مصرف برخی داروها مانند قرص های ضد بارداری و درمان کننده مشکلات هورمونی، می توان باعث ایجاد لکه های سنی شد.
دیگر عامل موثر در پیدایش لکه های سنی یا کبدی ، ژنتیک است؛ چرا که تعداد ملانوسیت های همه افراد با توجه به ساختار ژنتیکی تعیین می شود. بنابراین حتی در صورت انجام مراقبت های لازم زیر نور آفتاب هم، ممکن است اجتناب و دوری از این عارضه پوستی ناممکن باشد.
سیگار کشیدن نیز می تواند ملانوسیت های پوست و همچنین سلول های رنگدانه ساز بدن را تحریک کرده و منجر به بروز مشکلات کبد و لکه های صورت شود.
لکه های سنی چه شکلی هستند؟
مشکلات مربوط به کبد و لکه های صورت که به لکه های سنی نیز معروف هستند، به رنگ قهوه ای تیره یا برنزه مشاهده می شوند. این عارضه معمولا روی صورت، دست ها، گردن و بازو ظاهر می شود. شکل ظاهری لکه های کبدی شبیه به کک و مک است. لکه های کبدی معمولا به شکل دایره یا بیضی هستند و اندازه آن ها نیز حدود نیم اینچ یا ۱۳ میلی متر است. لکه های سنی هیچ گونه علائم جسمانی ناراحت کننده مثل درد، خارش و سوزش ایجاد نمی کنند.
لکه های سنی چگونه تشخیص داده می شوند؟
پزشک معمولا با نگاه کردن به لکه های کبدی، به راحتی قادر به تشخیص آن ها خواهد بود. اگر نگران این هستید که لکه های شما از نوع سرطانی است یا خیر، پزشک شما می تواند آزمایش بیوپسی پوست انجام دهد. در طول بیوپسی پوست، پزشک یک نمونه کوچک از پوست را بر می دارد و با بررسی آن زیر میکروسکوپ، سرطان یا سایر بیماری ها مثل عفونت را شناسایی کرده و نسبت به درمان به موقع آن اقدام می کند.
لکه های کبدی چگونه درمان می شوند؟
معمولا نیازی به درمان لکه های سنی نیست اما برخی افراد به منظور حفظ زیبایی پوست خود، تمایل دارند این لکه ها را از بین ببرند. روش های درمان مشکلات کبد و لکه های صورت ناشی از آن به شرح زیر است:
درمان های موضعی برای از بین بردن لکه های سنی
ممکن است بخواهید از انواع کرم، لوسیون یا ژل بدون نیاز به نسخه پزشک برای درمان این عارضه استفاده کنید. این محصولات منجر به روشن شدن پوست می شوند و لکه های روی آن را برطرف می سازند. برخی از گزینه های رایج برای درمان این مشکلات شامل هیدروکینون، رتینوئیدها یا کورتیکواستروئیدهاست.
لایه برداری شیمیایی برای از بین بردن لکه های کبدی
لایه برداری پوست با استفاده از یک محلول شیمیایی برای از بین بردن لایه بیرونی پوست شما انجام می گیرد. متخصص پوست ممکن است به همراه لایه برداری شیمیایی از میکرودرم ابریژن یا کرایوتراپی برای بهبودی هر چه سریع تر پوست استفاده کند.
برای درمان لکه های کبدی روی صورت می توان از روش های میکرودرم ابریژن، لایه برداری شیمیایی، کرم ها و پمادهای بدون نسخه، لیزردرمانی و کرایوتراپی استفاده کرد.
کرایوتراپی برای درمان مشکلات کبد و لکه های صورت ناشی از آن
در این روش، متخصص پوست و زیبایی لکه های سنی را منجمد می کند تا به سلول های تولید کننده ملانین آسیب وارد شود. همان طور که قبلا هم به آن اشاره کردیم، تولید بیش از حد ملانین منجر به بروز لکه های کبدی می شود و در صورتی که جلوی آن گرفته شود، شدت این عارضه کاهش خواهد یافت.
درم ابریژن برای از بین بردن لکه های کبدی
یکی دیگر از روش های درمان لکه های صورت ناشی از مشکلات کبد ، یک عامل لایه بردار مثل دستگاه اسکراب است که برای برطرف کردن لکه های پیری استفاده می شود. درم ابریژن نیاز به صرف مدت زمان بیشتری برای کسب نتیجه موثر دارد اما روشی کاملا تاثیرگذار است. مطالعات اخیر نشان دادند، از هر ۵ بیمار که از روش درم ابریژن برای درمان لکه های کبدی استفاده کردند و به مدت ۱۶ هفته تحت درمان قرار گرفتند، ۲ نفر به بهبودی کامل دست یافتند.
لیزر برای درمان مشکلات کبد و لکه های صورت ناشی از آن
اشعه لیزر می تواند سلول های تولید کننده ملانین را از بین ببرد. همچنین، این روش درمانی می تواند با از بین بردن لایه سطحی پوست، لکه های آن را به خوبی از بین ببرد. بسیاری از افراد برای از بین بردن لکه های سنی فقط به یک یا دو جلسه لیزر درمانی نیاز خواهند داشت.
عوارض استفاده از محصولات روشن کننده پوست
برخی از محصولات روشن کننده پوست می توانند عوارض جدی برای شما به دنبال داشته باشند. به همین دلیل باید از مصرف آن ها خودداری کرد. اگر کرم روشن کننده پوست شما حاوی جیوه باشد، ممکن است به کلیه ها یا اعصاب شما آسیب برساند. همیشه سعی کنید قبل از مصرف محصولات مراقبت پوستی جدید، از متخصص پوست و زیبایی خود در رابطه با عوارض احتمالی آن ها مشورت بگیرید. هنگام خرید محصولات مراقبت از پوست به برچسب آن ها دقت کنید و از خرید محصولاتی که نشان از وجود جیوه دارند، پرهیز کنید. این موارد شامل گزینه های زیر هستند:
- کالومل
- سیناباریس
- Hydrargyri oxydum rubrum
- Quicksilver
- و به طور کلی هر واژه ای که عبارت جیوه در آن به کار رفته باشد.
درمان لکه های کبدی در طب سنتی
روش های سنتی و گیاهی بسیاری برای درمان لکه های کبدی وجود دارند. البته قابل ذکر است که این روش ها نیاز به زمان بیشتری برای بهبودی خواهند داشت. این روش ها، لکه های پوستی را به طور کامل درمان نکرده و تنها از شدت آن ها می کاهند. روش های سنتی را می توان در کنار درمان های موثر و تایید شده استفاده کرد. لیمو ترش، گوجه فرنگی، آلوئه ورا، پیاز قرمز و … در کاهش لکه های کبدی موثر هستند.
آیا لکه های کبدی خطرناک هستند؟
مشکلات کبد و لکه های صورت ناشی از آن، هیچ گونه علائم خطرناکی را به همراه نخواهند داشت. اما از آنجایی که لکه های سنی تا حدود زیادی شبیه به انواع خاصی از لکه های سرطانی هستند، بهتر است برای تشخیص واضح تر به پزشک متخصص مراجعه شود. پس اگر به لکه های کبدی دچار شده اید که مرتب تغییر شکل می دهند یا تیره تر می شوند، حتما هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید.
چگونه می توان از بروز لکه های سنی جلوگیری کرد؟
موثرترین روش برای جلوگیری از لکه های کبدی، محافظت از پوست در برابر اشعه مضر آفتاب است. برای این کار باید توصیه های زیر را جدی بگیرید:
- هر روز قبل از خارج شدن از منزل از بهترین ضد آفتاب ها با SPF بالای ۳۰ استفاده کنید. این کار را هر ۴ ساعت یک بار تکرار کنید. اگر مدت زمان زیادی را در فضای باز می گذرانید، مدت زمان تمدید کرم ضد آفتاب را به دو ساعت کاهش دهید.
- از ساعت ۱۰ صبح تا ۲ بعد از ظهر که میزان تشعشع اشعه خورشید در بیشترین حد خود قرار دارد، از خروج از منزل یا محل کار خودداری کنید.
- سعی کنید تعداد دفعات و مدت زمان آفتاب گرفتن خود را به حداقل برسانید.
- هنگام خروج از منزل از لباس های بلند و محافظ استفاده کنید. استفاده از کلاه لبه دار و عینک آفتابی نیز به شدت توصیه می شود.
موثرترین روش برای جلوگیری از بروز لکه های کبدی، محافظت از پوست در برابر آفتاب و استفاده از کرم ضد آفتاب است.
آیا لکه های کبدی پس از درمان باز می گردند؟
برخی از افراد معمولا پس از درمان مشکلات کبد و لکه های صورت ناشی از آن، دوباره دچار این عارضه می شوند. اگر بعد از درمان، از پوست خود در برابر اشعه ماوراء بنفش خورشید محافظت نکنید، این احتمال وجود دارد که دوباره به لکه های سنی یا کبدی مبتلا شوید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که لکه های سنی شما به شرایط و ویژگی های زیر مشابه بود، سریعا به پزشک متخصص مراجعه کنید:
- بروز خونریزی از لکه ها
- هر گونه تغییر رنگ شامل تیرگی یا سیاه شدن
- ایجاد تغییر شکل و بروز مرزهای نامنظم
- بزرگتر شدن لکه ها
روش تشخیص لکه پیری
لکه های کبدی به صورت لک های بیضی شکل و قهوه ای رنگ روی پوست خودنمایی می کنند. این لکه ها معمولا صاف هستند و دارای برجستگی چندانی نیستند. رنگ آن ها نیز از قهوه ای روشن تا قهوه ای تیره متفاوت است. برخلاف کک و مک که معمولا در ماه های سرد سال با قرار گرفتن کمتر در معرض نور آفتاب محو می شوند، لکه های سنی به خودی خود از بین نرفته یا محو نمی شوند.
یک متخصص پوست و مشاور ارشد در مورد مشکلات کبد و لکه های صورت ناشی از آن می گوید: “لکه پیری می تواند در بسیاری از نقاط بدن ظاهر شود؛ اما اغلب روی دست و ساعد دیده شده و اندازه آن بزرگ تر و مشخص تر از کک و مک است.”
اندازه این نوع لکه می تواند از یک لکه کوچک به اندازه کک و مک گرفته تا لکه های قابل توجه تر با قطر یک سانتی متر متفاوت باشد. حتی ممکن است چند لکه در کنار هم جمع شوند و این عارضه را به شکلی نمایان تر جلوه دهند.
بیماری ها یا علائم شبیه به لکه پیری
برخی بیماری ها و مشکلات نیز وجود دارند که از لحاظ ظاهری شبیه به لکه های کبدی هستند. در ادامه به این بیماری ها اشاره خواهیم کرد:
انواع خال ها
برخی خال ها ممکن است کوچک و قهوه ای بوده و شباهت زیادی با لکه های پیری داشته باشند. باید بدانید که خال ها در هر جایی از بدن ممکن است، دیده شوند. علاوه بر این، خال دارای کمی برجستگی است، در صورتی که لکه های کبدی صاف و غیر برجسته هستند.
بیماری لنتیگو
لنتیگو میلیگنا ملانوما نوعی سرطان پوست بوده که در برخی مواقع شبیه به لکه های پیری یا کبدی است. در این بیماری، لکه ها با گذشت زمان دچار تغییر شده و بزرگ می شوند. همچنین ممکن است تغییر رنگ بدهند و تیره تر شوند. در صورتی که لکه های پیری هیچ گونه تغییر شکل واضحی نخواهند داشت.
کراتوز سبوریک
این عارضه نیز به شکل توده های قهوه ای رنگ بوده که مایل به زرد یا مشکی هستند. ظاهر این عارضه مانند زگیل بوده و برجسته است. این در حالی است که لکه های صورت ناشی از مشکلات کبد هیچ گونه برجستگی ندارند.
سوالات متداول در رابطه با ارتباط کبد و لکه های صورت
در ادامه به برخی از شایع ترین پرسش ها پیرامون ارتباط کبد و لکه های صورت پاسخ خواهیم داد و یکی نمونه عکس لکه های کبدی را نیز نمایش می دهیم.
خیر، لک های کبدی هیچ گونه خطر جدی برای سلامت بدن ندارند و حتی نیازی به درمان آن ها هم نیست. مگر اینکه به دلیل حفظ زیبایی ظاهری بخواهید این عارضه را درمان کنید که می توان از روش های مدرن و کم تهاجم برای این کار استفاده کرد.
بیماری های مربوط به کبد منجر به بروز لک صورت نخواهد شد و لک صورت و کبد با هم در ارتباط نیستند.
در پاسخ باید بگوییم خیر. اگر شما هم با این سوال مواجه هستید که ایا لک صورت از کبد است ، پاسخ شما منفی خواهد بود.
در حالی که برخی افراد به اشتباه فکر می کنند لکه های کبد چرب روی صورت قابل مشاهده است، باید بگوییم که کبد چرب و لکه های پوستی با هم در ارتباط نیستند و این عارضه منجر به بروز لکه های کبدی نخواهد شد. کبد چرب و لک صورت دو مقوله مجزا از هم هستند.
سخن آخر
لکه کبدی معمولا یک عارضه شایع بین افراد بالای ۵۰ سال است که خطری به دنبال ندارد. برای درمان این عارضه نیازی به روش های پیچیده پزشکی نیست و شما تنها با استفاده از لوسیون یا کرم ها می توانید آن را برطرف کنید. شما با محافظت از پوست در برابر نور مستقیم آفتاب و همچنین پرهیز از سیگار کشیدن می توانید از بروز لکه های سنی جلوگیری نمایید.