اگر خانم هستید و با این سوال درگیر بوده‌اید یا دختر نوجوانی دارید که به تازگی بالغ شده و نیاز به اطلاعات علمی دارید، یا آقا هستید و می‌خواهید بدانید چرا رفتار بانوان اطرافتان در روزهای پریود تغییر می‌کند، این مقاله را بخوانید تا یکبار برای همیشه بفهمید پریود چیست،چه چیزی باعث خونریزی می‌شود، علایم پریود کدام‌اند و چطور می‌توانید آنها را به درستی مدیریت کنید.
مراحل چرخه قاعدگی یا پریود چیست؟
تخمدان‌ها هر ماه یک تخمک آزاد می‌کنند. به این حالت تخمک گذاری می گویند. تغییرات هورمونی در این زمان، رحم را برای بارداری آماده می‌کند. اگر تخمک آزاد شده در طی تخمک گذاری بارور نشود، پوشش داخلی رحم ریزش می‌کند. به این دوره، قاعدگی می‌گویند.
به بیان ساده پریود ریزش ماهانه پوشش داخلی رحم است. پریود با اصطلاحات قاعدگی، عادت ماهیانه، سیکل قاعدگی یا دوره نیز شناخته می‌شود. خون قاعدگی همان دیواره‌ی داخلی رحم است که از خون و لایه‌های سلولی تشکیل شده است. این لایه که آندومتر نام دارد،پس از ریزش، به شکل خون از مجرای واژن خارج می‌شود.
بیشتر بخوانید: روش‌های تضمینی درمان کیست تخمدان در خانه
چرخه قاعدگی زنان از دوران بلوغ آغاز و تا سن یائسگی ادامه دارد که دوران باروری شناخته می‌شود. فایده‌ی چرخه‌ی قاعدگی در این دوران، آماده نگه‌داشتن بدن زن برای بارداری و زایمان است.
به طور خلاصه کل چرخه قاعدگی یا پریود را می‌توان به چهار مرحله تقسیم کرد:
- مرحله قاعدگی (menstrual phase) از یک تا 5 روز- ریزش دیواره رحم و خونریزی
- مرحله فولیکولی یا فولیکولار (Follicular phase) که از یک روز تا 13 روز به طول می‌انجامد- در این دوره میزان هورمون استروژن افزایش پیدا کرده و باعث قطور و پرخون شدن دیواره رحم می‌شود.
- مرحله تخمک گذاری (Ovulation phase) که در روز چهاردهم چرخه اتفاق می‌افتد- افزایش هورمون لوتئینی کننده(LH) باعث آزادسازی تخمک از تخمدان می‌شود.
- مرحله لوتئال (Luteal phase) از روز پانزدهم تا روز بیست و هشتم- تخمک به سمت لوله‌‌ی فالوپ حرکت می‌کند و افزایش هورمون پروژسترون دیواره رحم را برای پذیرش تخم آماده می‌کند.
پریود عادی چقدر طول می کشد؟
متوسط طول یک سیکل قاعدگی نرمال 28 روز است. با این حال، چرخه‌هایی که کمتر از 21 روز یا تا 35 روز طول می‌کشند طبیعی هستند.
بیشتر زنان بین سه تا هفت روز پریود (خونریزی) دارند که یک پریود عادی و طبیعی به شمار می‌آید.
عادت ماهانه معمولاً از چه سنی شروع می‌شود؟
معمولاً قاعدگی دختران از سن 12 سالگی شروع می‌شود. با این حال، آغاز قاعدگی از 8 سالگی تا اواخر 16 سالگی طبیعی است. به طور کلی، اکثر دختران در عرض چند سال از زمان بلوغ، رشد سینه‌ها و موهای ناحیه تناسلی پریود می‌شوند.
چرخه قاعدگی در سن یائسگی تقریباً 51 سالگی پایان می‌یابد. در یائسگی، تولید تخمک و تخمک‌گذاری متوقف می‌شود. اگر به مدت یک‌سال پریود نشده‌اید به یائسگی رسیده‌اید.
علائم سندرم پیش از قاعدگی یا (PMS)
چند روز قبل از پریود احساس بیماری می‌کنید؟ شاید این حس چیزی فراتر از آنچه فکر می‌کنید باشد! آیا تا به حال نام سندرم پیش از قاعدگی(PMS) را شنیده‌اید؟
برخی تغییرات روانی و فیزیکی ممکن است در مرحله لوتئال ظاهر شوند، که به اين تغییرات (PMS) يا سندرم پیش از قاعدگی می‌گویند. مهم‌ترین علائم جسمی پی ام اس این‌هاست:
- تورم و دردناکی سینه ها
- اسهال یا یبوست
- نفخ و گاز
- انقباضات شکم
- سردرد یا کمردرد
- خستگی و سرگیجه
- ناتوانی در تحمل نور زیاد
- آکنه
این تغییرات به دلیل کاهش ناگهانی سطح پروژسترون و استروژن ایجاد می‌شود، اما در عرض چند روز پس از قاعدگی ناپدید می‌شوند و هورمون ها دوباره افزایش می‌یابد.
اگر شما هم در زمان پی ام اس دچار آکنه می‌شوید پیشنهاد می‌کنیم مقاله: همه چیز درباره تاثیر سالیسیلیک اسید بر روی پوست را بخوانید.
علائم روانی و تغییرات رفتاری:
- بی قراری یا رفتار پرخاشگرانه
- اختلالات خواب
- تغییر اشتها
- مشکل در تمرکز و به خاطر سپردن
- اضطراب و استرس
- نوسانات خلقی
- افسردگی یا احساس غم
- عدم تحریک جنسی
دردهای پریود و راهکارهای خانگی کاهش آن
آیا می‌دانستید که دو نوع درد پریود وجود دارد؟ پزشکان دیسمنوره یا درد پریود را به دو دسته اصلی طبقه بندی می‌کنند:
- دیسمنوره اولیه
- دیسمنوره ثانویه
دیسمنوره اولیه دردی است که عمدتاً در اثر انقباضات عضلانی رحم ایجاد می‌شود.
دیسمنوره ثانویه دردی است که در اثر عواملی غیر از انقباضات عضلانی ایجاد می‌شود. این می تواند به دلیل رشد خوش خیم رحم مانند فیبروم باشد. همچنین می‌تواند به دلیل شرایطی مانند اندومتریوز باشد.
علت شدت درد پریود چیست؟
انقباضات عضلانی رحم که باعث دل درد و کمردرد اولیه است، توسط مواد هورمون مانندی به نام پروستاگلاندین ایجاد می‌شود. سطوح بالاتر پروستاگلاندین‌ها با دردهای شدید قاعدگی همراه است. آنها می توانند ناشی از:
آندومتریوز: وضعیتی که در آن پوشش آندومتر (پوشش رحم) خارج از رحم و معمولاً روی لوله‌های فالوپ، تخمدان‌ها و غیره رشد می‌کند.
فیبروم‌های رحمی: فیبروم های رحمی توده های خوش خیم (غیر سرطانی) در دیواره رحم هستند.
آدنومیوز
بیماری التهابی لگن PID
تنگی دهانه رحم: وضعیتی است که در آن دهانه رحم خیلی کوچک است و باعث ایجاد مشکلاتی در جریان منظم قاعدگی و افزایش درد می‌شود.
پریودهای خیلی دردناک همچنین می‌تواند نتیجه چندین بیماری زمینه‌ای دیگر باشد. مشورت بامتخصص زنان در شناسایی علت اصلی درد به شما کمک می‌کند.
راهکارهای خانگی کاهش درد شدید پریود
اگر درد شما آنقدر شدید نیست که نیاز به مراجعه به پزشک و بیمارستان را داشته باشید، راهکارهای زیر می‌تواند به شما کمک کند تا دردتان را در خانه کاهش دهید.
از کمپرس آب گرم استفاده کنید
کیسه آب گرم یا کمپرس آب گرم را روی قسمت پایین شکم و پشت خود بگذارید. حتی می توانید یک حمام آب گرم طولانی بگیرید. این کار به شل شدن عضلات رحم کمک می‌کند و درد را تسکین می‌دهد.
تمرینات سبک ورزشی
در حالی که دردناکی ماهیچه‌ها در طول پریود ورزش را سخت‌تر می‌کند، فعالیت بدنی یک راه‌حل اثبات‌شده برای کاهش گرفتگی‌های عضلانی ناشی از درد پریود است. ورزش های سبکی مانند پیاده روی در برخی از زنان باعث کاهش شدت دردهای پریود می‌شود.
نوشیدن مایعات
آب زیادی بنوشید و در طول قاعدگی بدن خود را هیدراته نگه دارید.
رژیم غذایی
در حالی که شواهد کافی برای نشان دادن ارتباط بین دردهای قاعدگی و رژیم غذایی وجود ندارد، داشتن یک رژیم غذایی متعادل غنی از ویتامین‌ها و فیبر مانند گوشت بدون چربی، میوه‌های تازه، سبزیجات و غلات کامل، تأثیر مثبتی بر سلامت قاعدگی ما دارد.
مهم‌ترین دلیل خونریزی شدید پریود چیست؟
خونریزی قاعدگی که بیش از 7 روز طول بکشد یا بسیار شدید باشد را در اصطلاح پزشکی منوراژی می‌نامند. از کجا متوجه بشوید که خونریزی شدید یا منوراژی دارید؟ اگر بعد از کمتر از 2 ساعت نیاز به تعویض تامپون یا پد دارید یا لخته هایی به اندازه یک چهارم یا بزرگتر دفع می‌شود، این خونریزی شدید است. اگر این نوع خونریزی را دارید، باید به پزشک مراجعه کنید.
“منوراژی” اصطلاح پزشکی برای توصیف خونریزی بیش از حد یا طولانی مدت در زمان پریود است، که به از دست دادن بیش از 80 میلی‌لیتر خون در هر پریود اشاره می‌کند.
بیشتر بخوانید: نوار بهداشتی مخصوص شب چیست؟ + معرفی بهترین برندها
در اینجا 5 دلیل رایج برای پریودهای شدید و کارهایی که می‌توانید برای کاهش آنها انجام دهید، آورده شده است. البته اکیداً توصیه می‌کنیم در صورت شدت بیش از حد، حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.
1. استروژن بالا
استروژن هورمون زنانه دوست داشتنی ما است که در نیمه اول عادت ماهیانه شما افزایش می‌یابد و از جمله موارد دیگر، پوشش رحم را ضخیم می‌کند تا برای بارداری احتمالی آماده شود.
با وجود استروژن بیش از حد، دیواره رحم می‌تواند بسیار ضخیم‌تر از آنچه که لازم است رشد کند، که منجر به خونریزی بسیار شدیدتر در هنگام ریزش دیواره رحم در طول دوره قاعدگی شما می‌شود.
2. پروژسترون پایین
پروژسترون مانند هورمونی معادل قرص سرماخوردگی است که به کنترل استروژن کمک می کند و در مراحل اولیه بارداری بسیار مهم است و در چرخه تخمک‌گذاری ترشح می‌شود.
و اگر تخمک گذاری نداشته باشید یا چرخه تخمک گذاری با اختلال همراه باشد، اصلاً پروژسترون زیادی تولید نمی‌کنید.
هنگامی که این اتفاق می‌افتد، سطح استروژن – و پوشش داخلی رحم – به رشد خود ادامه می‌دهد و در نهایت منجر به خونریزی شدیدتر می‌شود.
3. متابولیسم ضعیف استروژن
استروژنی که بدن دیگر به آن نیاز ندارد توسط کبد دفع و به یکی از سه متابولیت استروژن تجزیه می‌شود.
اگر روند متابولیسم استروژن در کبد با اختلال مواجه شود، سطوح بالای استروژن در بدن شما منجر به افزایش علائم PMS و پریودهای سنگین‌تر می‌شود.
4. سطح آهن پایین
آیا می‌دانستید یکی از نقش‌های مهم آهن در بدن مربوط به انعقاد خون یا «لخته شدن» است؟
سطوح پایین آهن می‌تواند خونریزی پریود را حتی شدیدتر کند. به همین خاطر مصرف مکمل آهن به خانم‌ها توصیه می‌شود.
5. کمبود ید
ید علاوه بر کمک به متابولیسم سالم استروژن، به تثبیت بافت‌های حساس به استروژن از جمله مغز، تخمدان‌ها، رحم و سینه کمک می کند.
سطوح پایین ید در بدن می‌تواند این قسمت‌ها را به استروژن حساس کند، به همین دلیل است که حساسیت سینه‌ها و پریودهای شدید ممکن است از علائم کلیدی کمبود ید باشد.
راهکارهای کاهش خونریزی شدید پریود
بعضی کارها هست که به شما کمک می‌کند تا خونریزی شدید و پریود سنگین را مدیریت کنید.
آزمایش هورمونی
هورمون‌های اصلی بدن ما زنان استروژن و پروژسترون است، که با هم کار می‌کنند تا میزان تشکیل پوشش داخلی رحم و زمان ریزش آن را کنترل کنند. پیدا کردن اینکه بدن شما چگونه این هورمون‌ها را تولید و متابولیز می‌کند می تواند به روشن شدن علت خونریزی شدیدتر در طول پریود کمک کند.
میزان آهن بدنتان را چک کنید
طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، کمبود آهن در میان زنان در سنین باروری بسیار شایع است. به پزشک عمومی مراجعه کنید تا برای شما آزمایش خون بنویسد و سطح آهن بدنتان را بسنجید.
اگر آهن شما در سطح پایینی قرار دارد، یک مکمل آهن با کیفیت بالا و سازگار با روده مصرف کنید.
به بدنتان در فرآیند تخمک‌گذاری کمک کنید
یکی از فواید شگفت‌انگیز پروژسترون، حفظ ضخامت پوشش رحم به اندازهی کافی و جلوگیری از طولانی شدن خونریزی است.
برای آنکه بدنتان هر ماه مقدار کافی و لازم از هورمون پروژسترون داشته باشد تا بتواند روند تخم‌گذاری را به درستی انجام دهد، با این کارها به آن کمک کنید:
استرس خود را انکار نکنید و راه هایی برای کاهش آن پیدا کنید، مثلا کاهش کافئین و ورزش‌های شدید.
به اندازه کافی غذاهای مقوی بخورید و تعادل کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین را در رژیم غذایی خود حفظ کنید. رژیم‌های غذایی سخت عملکرد هورمون‌ها را دچار اختلال می‌کنند.
مواد مغذی ضروری را به صورت مداوم دریافت کنید. مثلا روی و ویتامین B6 همگی تخمدان‌ها را تقویت و به آنها کمک می‌کنند تا کار خود را به درستی انجام دهند.
بیشتر بخوانید: 7 علت خارش واژن و بهترین درمان های خانگی و محصولات بهداشتی
بی‌نظمی قاعدگی چیست؟
بدن زن دو تا سه سال پس از شروع قاعدگی شروع به تنظیم چرخه قاعدگی می‌کند و در این دوره بدن سعی می‌کند خود را با تغییرات هورمونی که رخ می‌دهد سازگار کند.
اگر این چرخه طولانی‌تر یا کوتاه‌تر باشد به آن بی‌نظمی قاعدگی گفته می‌شود. البته نامنظم بودن پریود در مرحله پیش از یائسگی طبیعی است.
یک چرخه قاعدگی طبیعی یا پریود عادی 28 روز به طول می انجامد، به اضافه یا منهای هفت روز، بنابراین قاعدگی شما می تواند 7 روز تاخیر داشته باشد که حداکثر مدت زمان برای یک قاعدگی دیررس طبیعی یا نرخ طبیعی برای تأخیر در پریود است.
بی‌نظمی و جلو انداختن پریود ممکن است به دلایل زیر رخ دهد:
- رژیم غذایی نامناسب
- مشکلات تیروئید
- مصرف برخی داروها (مانند داروهای صرع)
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
- نارسایی زودرس تخمدان
- بیماری التهابی لگن
- استرس روانی
- قند خون نامنظم (برای زنان مبتلا به دیابت)
- چاقی
تاخیر در پریود
دیر پریود شدن یا به انگلیسی Late Period یکی از نگران کننده‌ترین و آزاردهنده‌ترین موارد برای خانم‌ها به خصوص خانم‌هایی است که سیکل قاعدگی منظمی دارند. بنابراین اغلب این سوال در مورد دلایل تاخیر در سیکل قاعدگی زنان متاهل مطرح می‌شود که آیا باردار هستند یا نه؟
تاخیر در پریود عبارت است از تاخیر در قاعدگی از تاریخ معمول آن به مدت بیش از ده روز.
کاهش سریع درد پریودی
سریع‌ترین راهکار کاهش درد پریود و خلاصی از عوارض عادت ماهیانه مصرف مسکن است. علاوه بر این بعضی اقدامات است که با انجامشان درد پریود کمتر می‌شود و می‌توانید به روال عادی زندگی ادامه دهید.
ماساژ با روغن‌های طبیعی
ماساژ درمانی با روغن‌های گیاهی در کاهش سریع درد در اطراف شکم، پهلو و پشت شما مؤثر است.
بهترین روغن‌ها برای ماساژ و تسکین درد قاعدگی عبارتند از:
- سیاه‌دانه
- اسطوخودوس
- نعناع فلفلی
- گل سرخ
- رازیانه
مصرف دمنوش‌های گیاهی
این دمنوش‌های گیاهی حاوی ترکیبات ضد التهابی و ضد اسپاسم هستند که می‌توانند انقباضات عضلانی و تورم مرتبط با درد قاعدگی را کاهش دهند.
- چای بابونه
- رازیانه: هنگامی که پریود شما شروع می‌شود، 30 میلی گرم عصاره رازیانه را چهار بار در روز به مدت سه روز مصرف کنید. یا دمنوش رازیانه بنوشید.
- دمنوش دارچین و زنجبیل: زنجبیل تازه را با چوب دارچین دم کنید و چند بار در روز بنوشید. اگر زنجبیل تازه در دسترس نبود، می‌توانید به‌اندازه نوک قاشق‌چای‌خوری، پودر زنجبیل را با چوب دارچین به همراه آب‌جوش در لیوان بریزید.
- شوید: از روغن، عرق شوید و دمنوش آن برای متعادل سازی هورمون‌ها و کاهش درد پریود غافل نشوید.
کلام آخر؛
توضیح این که پریود چیست؟ به دختران نوجوان در حفظ سلامت و بهداشت دوران قاعدگی که یکی از مهم‌ترین چرخه‌های زندگی یک زن است اهمیت بسیار زیادی دارد. رژیم غذایی سالم، تمرینات سبک ورزشی، دوری از استرس و اجتناب از مصرف دخانیات به شما کمک می‌کند تا روزهای پریود را با آرامش بیشتری بگذرانید. استفاده از محصولات آرایشی-بهداشتی مناسب که از فروشگاه اینترنتی میس و مستر خریداری می‌کنید نیز در حفظ سلامت شما در این دوران مؤثر است.
سؤالات متداول:
1- مصرف چه غذاهایی در دوران پریود مضر است؟
بهتر است از مصرف غذاهای چرب سرخ‌کرده و همچنین شکلات و بستنی، قهوه، و غذاهای شور اجتناب کنید.
2- از کجا بفهمم که در مرحله تخمک گذاری هستم؟
برخی از علائم است که نشان می‌دهد در مرحله تخمک گذاری هستید. دمای بدن کمی کاهش می‌یابد، سپس دوباره افزایش می‌یابد، دهانه رحم نرم و باز می‌شود، مخاط دهانه رحم نازک‌تر و شفاف‌تر می‌شود و ممکن است احساس ناراحتی یا گرفتگی خفیف در قسمت تحتانی شکم داشته باشید.
3- بهترین فاصله زمانی تعویض نوار بهداشتی چیست؟
از در زمان پریود از نوار بهداشتی استفاده می‌کنید، باید بعد از هر چهار ساعت تعویض شوند، به خصوص اگر خونریزی شدید است. اگر جریان خون بسیار کمی دارید، هرگز بیش از هشت ساعت از یک پد استفاده نکنید.
4- وقتی چرخه قاعدگی به تعویق افتاده چه زمانی باید با پزشک مشورت کرد؟
در شرایطی که چند دوره پریود به تأخیر می‌افتد یا علائمی مانند : خونریزی بسیار شدید، درجه حرارت بالا، درد شدید در شکم یا لگن، استفراغ یا حالت تهوع، سر درد غیرمعمول، اختلال دید، ریزش بیش از حد مو، ترشحات از سینه، را مشاهده می‌کنید نیاز است تا به پزشک متخصص مراجعه کنید.