خواص و عوارض ویتامین آ برای پوست صورت و نحوه مصرف آن

احتمالا بارها شنیده اید که داشتن یک روتین پوستی مناسب، تا چه اندازه در سلامت و زیبایی پوست موثر است. اما آیا تا به حال کسی به شما گفته که پوست صاف و درخشان صرفا نمی تواند نتیجه استفاده از محصولات موضعی باشد؟ واقعیت این است که رژیم غذایی شما، به ویژه انواع ویتامین ها، نقش مهمی در تعیین سلامت پوست تان دارد. از طرف دیگر، حتی اگر محصولات روتین پوستی تان، حاوی نوع خاصی از ویتامین ها باشند، تاثیر به مراتب بیشتری برجای می گذارند. در این مقاله به بررسی مزایای ویتامین آ برای پوست، از درمان جای زخم ناشی از آکنه گرفته تا کاهش چین و چروک، می پردازیم. همچنین توضیح می دهیم این ویتامین مفید را باید از چه منابعی، چطور و روزانه چقدر دریافت کنید تا برای پوست شما معجزه کند. تا انتها همراه ما باشید.

ویتامین آ چیست؟

قبل از اینکه به بررسی خواص و عوارض ویتامین آ بپردازیم، بهتر است تعریف مختصری از این ویتامین داشته باشیم. طبق گفته موسسه ملی بهداشت، ویتامین آ نام گروهی از رتینوئیدهاست. در واقع اصطلاح رتینوئید به سه حالت مختلف ویتامین آ اشاره دارد: رتینول، رتینال (یا رتینالدئید) و رتینوئیک اسید؛ که همه خواص و فواید مشابهی برای پوست دارند.

تفاوت این سه حالت در فرایند تبدیل آن هاست که بعد از استفاده برای پوست، صورت می گیرد و متعاقبا مشخص می کند که چقدر قوی هستند. رتینوئیک اسید قوی ترین ویتامین آ و همان چیزی است که در محصولات پوستی بسیار قوی یافت می شود. رتینول ها ضعیف ترین هستند و رتینالدئید در وسط این دو قرار می گیرد.

خواص ویتامین آ برای پوست

ویتامین آ چه از طریق غذاها و مکمل ها به بدن شما برسد و چه از پماد ویتامین آ برای پوست و یا دیگر لوسیون ها و کرم های موضعی حاوی آن استفاده کنید، خواص و مزایای بسیاری برای پوست شما دارد. حتی در مواردی می تواند مشکلات پوستی خاص را برطرف کند. در این بخش به بررسی تاثیر ویتامین آ بر پوست می پردازیم.

1. جلوگیری از پیری زودرس

هنگامی که غذاهای حاوی بتاکاروتن و کاروتینوئیدهای پروویتامین آ را مصرف می کنید، خواص آنتی اکسیدانی آن ها رادیکال های آزاد مسئول تجزیه کلاژن را از بین می برد. بنابراین اولین تاثیر ویتامین آ برای پوست این است که دیگر خبری از خطوط ریز و چین و چروک و به تبع آن، پیری زودرس پوست نخواهد بود.

2. محافظت از پوست در برابر آفتاب

مصرف مقادیر کافی ویتامین آ می تواند از پوست شما در برابر آسیب اشعه UV خورشید محافظت کند. در واقع ویتامین آ پوست شما را به آفتاب کمتر حساس کرده و از آن در برابر آفتاب سوختگی و بروز لکه های قهوه ای روی پوست محافظت می کند.

3. تحریک بازسازی سلول های سالم

کاروتینوئیدهای موجود در ویتامین آ (رتینول و رتینوئیک اسید) برای تولید سلول های سالم حیاتی اند. علاوه بر این، ویتامین آ یک محرک شناخته شده برای فیبروبلاست ها یا سلول هایی است که مسئول استحکام پوست در سطح درم هستند.

در واقع ویتامین آ باعث تولید سلول های سالمی می شود که لایه بیرونی پوست (اولین سد در برابر عفونت ها، باکتری ها و آلودگی) را تقویت می کنند. به همین ترتیب کمبود کاروتینوئیدها و ویتامین آ می تواند برای پوست شما تاثیر منفی داشته باشد و منجر به بروز مشکلاتی مانند زخم، خشکی و یا خارش پوست شود.

4. کاهش و صاف کردن چین و چروک پوست

انواع پمادهای ویتامین آ برای پوست وجود دارد که توسط متخصصان پوست تجویز می شوند و به شکل موضعی مورد استفاده قرار می گیرند. رتینول و رتینوئیک اسید ترکیبات اثبات شده ای هستند که با علائم اولیه پیری مبارزه می کنند. این ترکیبات به تولید سلول های جدید کمک می کنند که این سلول ها کلاژنی را که ممکن است در اثر عوامل خارجی مانند اشعه ماوراء بنفش و آلودگی تجزیه شده باشد، بازسازی می کنند.

5. درخشندگی و رنگ یکنواخت پوست

استفاده از کرم های حاوی ویتامین آ می تواند رنگدانه ها را کاهش داده و باعث درخشندگی پوست شما شود. این کرم ها منجر به بازسازی سلولی می شوند. در نتیجه سلول های سالم تر، جوان تر و جدیدتر به سطح پوست می آیند، جایگزین سلول های آسیب دیده و مرده می شوند و رنگ یکنواختی به پوست می دهند.

رتینوئیدهای موجود در کرم های ویتامین آ آنزیمی را که ملانین (رنگدانه های پوستی) تولید می کند، مسدود و مهار می کنند. بنابراین با کاهش تولید ملانین پوستی درخشان تر و بدون لکی خواهید داشت.

6. پماد ویتامین آ برای جوش صورت

 انواع جوش صورت به دلیل مسدود شدن منافذ، باکتری ها، سبوم یا چربی اضافی و سلول های مرده پوست ایجاد می شوند. در واقع منافذ مسدود شده محل مناسبی برای رشد باکتری های عامل آکنه (پروپیونی باکتریوم) هستند. کرم های ویتامین آ تولید سلول های جدید را تحریک می کنند و تولید چربی پوست را کاهش می دهند که همین از بروز جوش و آکنه جلوگیری می کند.

چه از کرم ها و پمادهای رتینوئید بدون نسخه استفاده کنید و چه متخصص پوست آن را تجویز کرده باشد، این محصولات می توانند آکنه را کاهش دهند و از ظهور مجدد آن ها جلوگیری کنند؛ چرا که خاصیت ضد التهابی دارند. همچنین همان طور که پیش از این اشاره کردیم، ویتامین آ می تواند به حذف سلول های مرده پوست و در نتیجه بسته نشدن منافذ کمک کند. تحقیقات علمی ثابت کرده که رتینوئیدها و ویتامین آ موضعی در درمان آکنه برای پوست نوجوانان و بزرگسالان موثر است.

نکته: اگر فکر می کنید به یک کرم موضعی قوی ویتامین آ نیاز دارید، از متخصص پوست خود بخواهید آن را برای شما تجویز کند. این داروهای تجویزی دوز موثرتر و قوی تری نسبت به کرم های بدون نسخه دارند و معمولا Retin-A در نام آن ها گنجانده شده است.

آیا ویتامین آ برای همه نوع پوستی خوب است؟

معمولا همه با هر نوع پوستی می توانند از رتینول یا ویتامین آ به صورت موضعی استفاده کنند، اما پوست های روشن (سفید و بور) و یا حساس باید بسیار محتاط باشند؛ زیرا ممکن است سازگاری با این ماده قوی برای پوست آن ها سخت تر باشد.

علاوه بر این رتینول برای افرادی که پوستشان بیش از حد لایه برداری شده (در اثر درمان های خانگی یا پزشکی) یا افرادی که پوستشان در اثر نور خورشید آسیب دیده، توصیه نمی شود. همچنین لازم به ذکر است که زنان باردار نباید از رتینول یا ویتامین آ قوی استفاده کنند.

چگونه بفهمیم کمبود ویتامین آ داریم؟

چند علامت وجود دارد که می تواند نشان دهد آیا بدن شما به میزان کافی ویتامین آ دریافت می کند یا نه. برخی از این نشانه ها که ممکن است به دلیل کمبود ویتامین آ رخ دهند، عبارتند از:

• اگزما و خشکی بیش از حد پوست
• برآمدگی روی پوست به دلیل کراتین بیش از حد در فولیکول های مو
• ترمیم آهسته اسکار آکنه و جای زخم بعد از جراحی یا زخم های دیابتی

اگر هر کدام از این علائم را دارید، فورا به بخش بعد بروید و ویتامین آ مورد نیاز بدن خود را تامین کنید!

منابع ویتامین آ

از طریق منابع مختلفی از جمله غذاها یا به صورت کرم های موضعی می توان ویتامین آ مورد نیاز بدن و پوست صورت را تامین کرد. رتینوئیدها و کاروتینوئیدها اشکال اصلی ویتامین آ هستند که باید مصرف شود. در این بخش برخی از اصلی ترین منابع این ویتامین ارزشمند آورده شده است:

1. ویتامین آ در غذاها

تخم مرغ، ماهی آزاد، میگو، روغن کبد ماهی، جگر گاو و محصولات لبنی از جمله شیر، پنیر چدار و کره سرشار از رتینوئیدها هستند. کاروتینوئیدها نیز در غذاهای گیاهی مانند هویج، سبزیجات سبز برگ، سیب زمینی شیرین، گوجه فرنگی و همچنین در میوه هایی از جمله آلو، زردآلو، پاپایا و انبه یافت می شوند.

2. ویتامین آ در مکمل ها و قرص ها

علاوه بر غذاهایی که نام بردیم، ویتامین آ را می توان به عنوان مکمل یا قرص هم مصرف کرد و از خواص آن برای پوست بهره مند شد. این ویتامین در اشکال مختلفی مانند رتینوئیدها از جمله رتینیل استات یا رتینیل پالمیتات قابل خریداری است. علاوه بر این می توانید بتاکاروتن که یک کاروتنوئید است، تهیه کنید و یا برخی مکمل هایی را که ترکیبی از رتینوئیدها و کاروتینوئیدها هستند، بخرید.

معمولا قرص ویتامین آ برای پوست صورت به شکل کپسول به فروش می رسد. علاوه بر این کپسول ها، ویتامین آ اغلب به عنوان عنصری در ترکیب مکمل های مولتی ویتامین یافت می شود. همچنین برخی مواد غذایی مانند شیر و غلات صبحانه با این ویتامین غنی شده اند.

4. روغن ویتامین آ برای پوست

روغن ویتامین آ به شکل سرم و کپسول هایی که باز شده و روی پوست استفاده می شوند، به فروش می رسد. اگر قصد استفاده از روغن ویتامین آ برای پوست خود دارید، توصیه می کنیم که روی ناحیه کوچکتری (مثلا داخل بازویتان) کمی روغن را بمالید. اگر طی چند ساعت بعد به روغن حساسیتی نداشتید، می توانید آن را برای کل صورت و گردنتان استفاده کنید.

3. ویتامین آ در کرم های موضعی

طیف وسیعی از محصولات مراقبت از پوست وجود دارد که دارای ویتامین آ هستند. از کرم های ضد پیری گرفته تا ضد آفتاب ها، پمادهای ضد آکنه و روغن های غنی شده با ویتامین آ تنها نمونه ای از محصولاتی هستند که اختصاصا برای پوست طراحی و تولید می شوند. یکی از معروف ترین این محصولات پماد ویتامین آ د برای پوست صورت است که اکثرا با آن آشنایی دارند.

چگونه ویتامین آ مصرف کنیم؟

اگر تاکنون از ویتامین آ برای صورت خود استفاده نکرده اید، بهتر است با یک کرم بدون نسخه ملایم شروع کنید. برای خرید کرم های رتینول قوی به نسخه پزشک نیاز است؛ اما اگر قبلا از ویتامین آ استفاده نکرده باشید ممکن است به پوستتان آسیب برساند. کرم های رتینول بدون نسخه مانند رتینیل پالمیتات یا رتینالدئید برای شروع عالی هستند.

برای اینکه ویتامین آ حداکثر تاثیر خود را بر پوستتان بگذارد، باید یک شب تا صبح بدون پاک شدن روی صورتتان بماند؛ چرا که پوست لطیف صورت در شب نفوذ پذیرتر است. بنابراین کرم های ویتامین آ را در روتین مراقبت از پوست شبانه خود بگنجانید.

برای مالیدن ویتامین آ به صورت، ابتدا با شوینده ملایم و آب گرم صورتتان را بشویید و با حوله تمیزی خشک کنید. 20 دقیقه صبر کنید و سپس کرم ویتامین آ موردنظرتان را بزنید. اگر زودتر از این مدت زمان کرم را بزنید، ممکن است رطوبت باقی مانده با ویتامین آ تداخل داشته باشد و باعث تحریک، قرمزی و پوسته پوسته شدن پوستتان شود.

به اندازه یک نخود از کرم ویتامین آ را روی نوک انگشت خود بریزید. این مقدار، برای پوست کل صورت کافی است. اگر در اول کار از مقدار زیادی رتینول استفاده کنید، به پوستتان آسیب رسیده و خشک می شود. به خاطر داشته باشید که پوست صورت، ظریف تر از پوست سایر قسمت های بدن است.

در مرحله بعد، تقریبا نیمی از کرم ویتامین آ را که روی انگشتانتان است، بردارید و به آرامی به پیشانی خود بمالید. سپس بقیه کرم را با نوک انگشتان هر دو دست، روی پوست گونه ها، چانه و اطراف چشم هایتان بمالید و با حرکات کوچک و دایره ای ماساژ دهید. استفاده از پماد ويتامين آ برای دور چشم هم مشکلی ندارد؛ البته برای این ناحیه حداقل مقدار را استفاده کنید، چون پوست نازک تری دارد.

کرم های رتینول غلیظ هستند و جذب آنها به پوست زمان بر است. بنابراین 20 دقیقه صبر کنید و سپس روی آن حتما مرطوب کننده بزنید.

اگر تاکنون از ویتامین آ برای صورت استفاده نمی کردید، ممکن است بعد از مصرف پوستتان خشک و پوسته پوسته شود. به جای استفاده روزانه از کرم رتینول، صبر کنید تا به مرور پوستتان خودش را با کرم جدید سازگار کند. بنابراین اگر کرم ویتامین آ خود را برای اولین بار یکشنبه شب به پوست صورت زدید، تا چهارشنبه یا پنجشنبه صبر کنید و بار دوم را به یکی از این دو شب موکول کنید. اگر پوست حساسی دارید، بهتر است فواصل بین ویتامین آ زدنتان یک هفته ای باشد.

با استفاده مداوم از رتینول، پوست حساسیت خود را نسبت به کرم از دست می دهد و می توانید بیشتر از آن استفاده کنید. برای اینکه با حداقل عوارض ویتامین آ برای پوست مواجه شوید، 2 هفته اول فقط 2 بار در هفته و سپس 3 هفته بعد از آن 3 بار در هفته ویتامین آ بزنید. بعد از این 5 هفته در صورتی که هیچ عارضه ای را تجربه نکردید، می توانید روزانه از کرم ویتامین آ یا رتینول استفاده کنید.

در ادامه مهم ترین عوارض جانبی ویتامین آ می پردازیم.

عوارض جانبی و نکات مصرف ویتامین آ

اگر اولین بار است که از کرم ویتامین آ برای صورت خود استفاده می کنید، احتمالا چند عارضه جانبی خفیف را تجربه کنید. پوست اطراف چشم یا روی گونه ها ممکن است کمی قرمز شود و یا کمی خارش یا تحریک داشته باشد. همچنین ممکن است احساس کنید قسمت کوچکی از پوست صورتتان در حال کنده شدن است. این عوارض طبیعی است و باید 2 تا 3 روز بعد از مالیدن ویتامین آ به صورت برطرف شود.

همچنین توجه داشته باشید که رتینول می تواند پوست شما را به اشعه ماوراء بنفش خورشید بسیار حساس کند. بنابراین در طول مدت استفاده از ویتامین آ برای پوست، ضد آفتاب زدن را با یک کرم دارای حداقل SPF=30 فراموش نکنید. برای انتخاب بهترین ضد آفتاب مناسب انواع پوست مقاله دیگر ما را از دست ندهید.

نکته مهم دیگر این است که ممکن است هنگام استفاده از ویتامین آ پوستتان خشک شده و یا کشیده شود. این مورد به خصوص در هوای سرد زمستانی یا زمان هایی که رطوبت هوا کم است (به ویژه اگر در آب و هوای خشکی زندگی می کنید) اتفاق می افتد. بنابراین اگر در حین دوران مصرف ویتامین آ، با خشکی شدید پوست مواجه شدید، مقدار مرطوب کننده یا آبرسانی را که همیشه می زنید، بیشتر کنید.

اما اگر در اثر استفاده از کرم رتینول، پوستتان به شدت پوسته پوسته شد، حتما به پزشک مراجعه کنید. همان طور که قبلا اشاره کردیم، افرادی که پوست حساسی دارند باید در استفاده از رتینول احتیاط کنند. ضمن اینکه هیچکسی با هر نوع پوستی، نباید طولانی مدت از ویتامین آ قوی مانند کرم های رتینول استفاده کند.

عوارض جانبی مصرف بیش از حد ویتامین آ

به یاد داشته باشید با وجود تمام مزایا و خواص ویتامین آ مصرف بیش از حد آن می تواند عوارض جانبی به دنبال داشته باشد. برخی اثرات مضر مصرف زیاد ویتامین آ شامل حالت تهوع، آسیب کبدی، سرگیجه، تاری دید، سردردهای مکرر و در موارد جدی حتی کماست.

همچنین اگر رژیم غذایی شما بیش از حد بتاکاروتن داشته باشد، پوستتان رنگ زرد یا نارنجی به خود می گیرد. بنابراین از مصرف خوراکی زیاد این ویتامین بدون دستور پزشک جدا خودداری کنید.

سخن پایانی

در این مقاله درباره خواص ویتامین آ برای صورت و نحوه مصرف آن توضیح دادیم. همچنین عوارض جانبی مصرف زیاد این ویتامین را یادآوری و تاکید کردیم که اگر برای درمان مشکلات پوستی خود قصد مصرف آن را دارید، حتما به پزشک مراجعه کنید. با این حال اگر سوالی در این باره دارید، خوشحال می شویم در بخش دیدگاه ها پاسخگوی شما همراهان عزیز و همیشگی مجله زیبایی میس و مستر باشیم.

سوالات متداول درباره ویتامین آ