تا پیش از دهه 1970 میلادی خبری از انواع نوار بهداشتی به شکلی که امروزه تولید و عرضه می‌شود، نبود و زنان جوامع مختلف از مواد گوناگون برای ممانعت از نشت خون قاعدگی به لباس‌شان استفاده می‌کردند. برای مثال یونانی‌ها با تکه چوب‌های باریکی برای خودشان تامپون می‌ساختند؛ به این صورت که چوب‌ها را به صورت استوانه‌ای برش داده و دور آن‌ها را با پنبه می‌پوشاندند. یا رومی‌ها با پشم گوسفند چیزی شبیه به پد یا نوار بهداشتی درست می‌کردند که بوی بدی داشت و به محض خونریزی سنگین می‌شد. چینی‌ها هم با پارچه نوار بهداشتی می‌ساختند و درون آن را با شن یا گیاهان خشک شده پر می‌کردند. همچنین گفته شده که احتمالا مصری‌ها با پاپیروس پدهای بهداشتی درست می‌کرده‌اند.
در همان دوران زنان قبایل آمریکایی هنگام عادت ماهیانه‌شان موقتا به مکانی به اسم Moon Lodge می‌رفتند و روی حصیرهای گیاهی می‌نشستند و مشغول کارهایی مانند خیاطی و پشم ریسی می‌شدند تا دوران قاعدگی‌شان تمام شود. مذهبی‌ترهای آن زمان هم تقریبا به همین شیوه عمل می‌کردند و زنان در دوران قاعدگی به مکان دیگری دور از خانه‌شان منتقل می‌شدند و روی کاه می‌نشستند. تا اینکه در اواخر 1800 میلادی، کمربندهای بهداشتی یا Hoosier ساخته شدند که مانند پوشک بچه بود و تا 1970 که انواع نوار بهداشتی تولید شد، مورد استفاده قرار می‌گرفت.
از آن سال به بعد، آنچنان تنوع محصولات و انواع نوار بهداشتی زیاد شده است که دخترانی که به بلوغ می‌رسند و وارد دوران پریودشان می‌شوند، گاهی در انتخاب نوع مناسب خودشان سردرگم می‌شوند. از این رو در این مقاله به معرفی انواع نوار بهداشتی و آموزش نحوه استفاده از هرکدام می‌پردازیم. همچنین نکات مهمی را در مورد استفاده از این محصولات بهداشتی یادآوری می‌کنیم که رعایت آن‌ها اهمیت بسیاری در مسائل بهداشتی و جلوگیری از بروز انواع بیماری‌ها و عفونت‌ها در این دوران حساس دارد.
انواع نوار بهداشتی و طرز استفاده از هر کدام
همان طور که گفتیم، محصولات بهداشتی مخصوص دوران قاعدگی خانم‌ها، بسیار متنوع است و صرفا به پدهای یک بار مصرف محدود نمی‌شود. استفاده از هرکدام از انواع نوار بهداشتی مزایا و معایب خاص خودش را دارد که در این بخش به اختصار توضیح می‌دهیم. بنابراین اگر به تازگی وارد دوران پریود شده‌اید و اطلاعات چندانی از انواع نوار بهداشتی ندارید، این مقاله بسیار برای‌تان کاربردی خواهد بود. علاوه بر این اگر سالیان سال تنها از پدهای یک بار مصرف برای دوران پریود خود استفاده می‌کردید، تا پایان این مطلب با ما همراه باشید تا متوجه شوید در تمام این سال‌ها از چه گزینه‌های بهتری برای دوران قاعدگی خود محروم مانده بودید.
پد بهداشتی (یک بار مصرف)
اگر از بخش مقدمه به یاد داشته باشید، اشاره کردیم اولین نوار بهداشتی‌هایی که در سال 1970 ساخته شدند، کمربندهای بهداشتی بودند. در واقع در این نوار های بهداشتی برای اینکه سرجای خود قرار گیرند، کمربندی تعبیه شده بود. پس از آن به لطف انواع نوار بهداشتی و پدهای متنوع، استفاده از این کمربندها منسوخ شد. انواع پدها ساده ترین نوع نوار بهداشتی و البته رایج‌ترین محصولاتی هستند که در دوران قاعدگی خانم‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. این پدها ضخامت و اندازه‌های متنوعی دارند و می‌توانند نازک و متوسط برای روزهای پایانی پریود و خونریزی‌های سبک، و همچنین ضخیم و سوپر برای روزهای اول و خونریزی‌های سنگین‌تر باشند.
کاربردهای پدهای بهداشتی
هرکدام از این پدها کاربردهای مختلفی دارند و تحت عنوان پد کوچک و بزرگ، و یا مخصوص شب و مخصوص روز و حتی پدهای پس از زایمان به فروش می‌رسند. برای مثال پدهای یک بار مصرف مخصوص شب، پهن‌تر و بلندتر هستند تا نشتی ندهند؛ و یا نوار بهداشتی‌های سوپر جذب بسیار بالایی دارند و برای استفاده در دو تا سه روز اول قاعدگی مناسب هستند. برعکس آن، پدهای روزانه از همه انواع نوار بهداشتی نازک‌تر و کم جذب‌ترند و برای اواخر قاعدگی یا ترشحات معمول روزانه گزینه مناسبی محسوب می‌شوند.
علاوه بر ضخامت، پدها در معطر بودن یا نبودن هم با یکدیگر متفاوت اند. همچنین بعضی از این پدها بال دار و برخی دیگر بدون بال هستند. بال در پد بهداشتی به معنای وجود بخش‌های کوچکی است که چسب دارد و به کناره‌های لباس زیرتان می‌چسبد تا مانع از نشت خون به بدن یا لباس‌تان شود. در واقع بال‌ها کمک می‌کنند که نوار بهداشتی روی لباس‌تان جابجا نشود. ویژگی دیگری که باید در خرید پدها در نظر داشته باشید، قدرت جذب آن‌هاست. سطح جذب مطلوب برای یک نوار بهداشتی باید به اندازه‌ای باشد که خون بر اثر نشستن، به سطح پد برگشت نکند. در این مورد نوار بهداشتی‌های مشبک، نسبت به پنبه‌ای، جذب بسیار بالاتری دارند؛ اما ممکن است برای شخص شما موجب حساسیت شوند.
طرز استفاده از پدهای بهداشتی یک بار مصرف
استفاده از پدهای یک بار مصرف بسیار آسان است. پد را به نحوی روی لباس زیرتان قرار دهید که نوار چسبنده پشت آن به لباس‌تان بچسبد و پد را سر جای خود نگه دارد. در روزهای اول هر ساعت یک بار و در روزهای پایانی هر چند ساعت یک بار نوار بهداشتی‌تان را تعویض کنید. به هر حال توجه داشته باشید قبل از آنکه پد پر شود، باید آن را عوض کرد.
پدهای یک بار مصرف استفاده شده را در کاغذ یا دستمال توالت بپیچانید و در سطل زباله بیاندازید. علی رغم استفاده آسان، این پدها برای همه مناسب نیستند و در برخی افراد باعث ایجاد حساسیت و واکنش‌های آلرژیک می‌شوند. به خصوص اگر مجبورید که حداقل 7 روز پشت سر هم از نوار بهداشتی استفاده کنید، ترجیحا محصولات دیگر بهداشتی را تهیه کنید. با این وجود اگر باز هم با استفاده از پدهای یکبار مصرف راحت‌تر هستید، حتی الامکان از مصرف پدهای معطر خودداری کنید؛ چرا که تمام این عطرها بالقوه حساسیت‌زا هستند.
پد قابل شستشو
هر خانم از ابتدای بلوغ تا دوران یائسگی خود، به طور میانگین بیشتر از 12 هزار عدد نوار بهداشتی مصرف می‌کند. بنابراین واضح است که پدهای یک بار مصرف چه حجم زیادی از پلاستیک و زباله را وارد محیط زیست می‌کنند. از طرف دیگر برخی از این پدهای یک بار مصرف مشبک یا پنبه‌ای، برای بعضی خانم‌ها حساسیت‌زا هستند. بنابراین اگر دوستدار محیط زیست هستید و یا به نوارهای بهداشتی یک بار مصرف حساسیت دارید و در عین حال با استفاده از پد راحت‌ترید، پدهای قابل شستشو بهترین گزینه برای شما خواهد بود.
این پدهای قابل شستشو را می‌توانید با پارچه‌های تمیز خودتان درست کنید و یا انواع پدهای پارچه‌ای تولیدی کارخانه‌های نوار بهداشتی را تهیه کنید. پدهای پارچه‌ای قابل شستشوی کارخانه‌ای تنها برای یک دوره قاعدگی کاربرد ندارند و در واقع آن‌ها را تا 5 سال می‌توان مورد استفاده قرار داد. از این رو استفاده از این نوع پدها مزایای بسیاری برای حفظ محیط زیست دارد. با استفاده از این پدها زباله کمتری وارد محیط زیست شده و همچنین باعث ذخیره انرژی و هزینه‌ای می‌شود که برای تولید و بسته بندی انواع نوار بهداشتی یک بار مصرف به هدر می‌رود. علاوه بر این، جنس پدهای قابل شستشو نخی است و حساسیت کمتری ایجاد می‌کند. همچنین با تهیه این پدها می‌توانید بسیار در هزینه‌های خود صرفه جویی کنید.
طرز استفاده از پدهای قابل شستشو
نحوه استفاده از پدهای نخی و قابل شستشو هم مانند پدهای یک بار مصرف است. بهتر است دو یا سه پد قابل شستشو تهیه کنید و حداقل روزی 3 بار آن را تعویض کنید. پد را بعد از تعویض فورا با آب سرد و صابون به خوبی بشویید تا جایی که هیچ لکه‌ای روی آن مشاهده نشود. سپس ترجیحا آن را در آفتاب خشک کنید و حتما قبل از استفاده اتو بکشید که کاملا ضدعفونی شود. از این رو یکی از معایب استفاده از این پدها، این است که زحمت بیشتری دارند. شما می‌توانید این پدها را خودتان درست کنید. ویدیوی زیر نحوه ساخت نوار بهداشتی در خانه را به شما آموزش می‌دهد.
نوار بهداشتی تینکس
استفاده مرتب از انواع نوار بهداشتی، هرچقدر هم که مانند پدهای قابل شستشو ارگانیک و فاقد مواد شیمیایی باشند، به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود؛ چرا که این پدها، محیط مناسبی برای رشد میکروب‌ها فراهم می‌کنند و به مرور زمان و با استفاده زیاد از آن‌ها، سبب بروز بیماری‌های قارچی و عفونی دستگاه تناسلی می‌شوند. محصولات بهداشتی متنوع دیگری در بازار وجود دارند که شما می‌توانید جایگزین پد یا نوار بهداشتی از آن استفاده کنید. یکی از این محصولات بسیار کاربردی، نوار بهداشتی تینکس است. تینکس در واقع درست مانند لباس زیر شماست و فقط داخل آن یک پد مخصوص و بسیار نازک جاسازی شده است که مانع نشت خون به لباس شما شود.
پد به کار رفته در تینکس قدرت جذب بالایی دارد؛ تا حدی که سازندگان آن ادعا می‌کنند جذب تینکس به اندازه دو عدد تامپون است. همچنین این لباس زیر مخصوص، کاملا ضد میکروب بوده و از بروز عفونت‌های این ناحیه جلوگیری می‌کند. استفاده از نوار بهداشتی تینکس بسیار راحت است. فقط کافی است این لباس زیر جادویی را به همراه داشته باشید و به محض شروع قاعدگی، آن را با لباس زیر خود تعویض کنید. با این حال اگر خونریزی شما سنگین است، می‌توانید به همراه آن از یک تامپون یا فنجان قاعدگی هم استفاده کنید. اما تامپون و یا فنجان قاعدگی چیست؟
تامپون
تامپون‌های قاعدگی، تیوب‌های نخی یا پنبه‌ای جاذب هستند که درون مهبل یا واژن قرار می‌گیرند و با جذب خون به خود، مانع بیرون آمدن آن از بدن می‌شوند. در انتهای تامپون نخی قرار دارد که کمک می‌کند آن را از واژن‌تان خارج کنید. همچنین به همراه برخی تامپون‌ها، برای وارد کردن آن به درون واژن یک هدایتگر پلاستیکی وجود دارد که کمک می‌کند از تامپون راحت‌تر استفاده کنید. البته بعضی تامپون‌ها این هدایتگر را ندارند و باید از فشار انگشت خود برای وارد کردن آن کمک بگیرید. تامپون‌های قاعدگی وزن زیادی ندارند و به نحوی طراحی شده‌اند که بسیار سبک هستند.
این تامپون‌ها از نظر ضخامت و قدرت جذب انواع مختلفی دارند. درجه جذب تامپون‌ها نشان دهنده میزان پنبه‌ای است که در آن به کار رفته و از ضعیف تا عالی متغیر است. تامپون‌هایی که جذب بالاتری دارند، قطر بیشتری هم دارند و به همین دلیل ممکن است استفاده از آن‌ها سخت‌تر باشد. بنابراین اگر استفاده از تامپون برای‌تان سخت است و یا بار اولی است که می‌خواهید آن را امتحان کنید، از تامپون‌های نازک و مخصوص دختران نوجوان استفاده کنید. توجه داشته باشید که تامپون‌ها را هر 4 تا 6 ساعت، بسته به میزان فعالیت و شدت خونریزی، باید تعویض کرد.
همچنین هرگز از تامپون در طول شب استفاده نکنید؛ چرا که باقی ماندن تامپون به مدت طولانی در واژن ریسک ابتلا به عفونت‌های باکتریایی را بالا می‌برد. اگر تازگی زایمان کرده‌اید و یا جراحی‌های مربوط به واژن، رحم یا گردنه رحم را انجام داده‌اید، تا بهبودی کامل زخم‌ها از تامپون استفاده نکنید. یکی دیگر از موارد منع مصرف تامپون، برای خانم‌هایی است که مستعد بیماری‌های عفونی هستند. توجه کنید که بلافاصله پس از بیرون آوردن تامپون نباید شروع به برقراری رابطه جنسی کنید، زیرا تامپون کمی باعث خشکی واژن می‌شود.
طرز استفاده از تامپون
استفاده از تامپون‌ها تنها در موارد خاص مانند ورزش کردن و یا مهمانی رفتن توصیه می‌شود. مصرف این نوع محصولات بهداشتی به ویژه برای مربیان استخر و کسانی که باید برای مدتی در آب فعالیت داشته باشند، بسیار کاربردی است. برای استفاده از تامپون در دوران قاعدگی، ابتدا دست‌های‌تان را با آب و صابون بشویید تا کاملا تمیز شوند. سپس لایه پلاستیکی تامپون را جدا کنید و در پوزیشن مناسبی بنشینید. با یک دست دهانه رحم خود را باز کرده و با دست دیگر تامپون را از قسمت نازک‌تر آن، به درون مهبل فشار دهید. این فشار را تا زمانی که لوله بزرگ‌تر وارد تامپون شود، ادامه دهید.
بعد از اینکه تامپون وارد واژن‌تان شد، با کمک انگشت وسطی و شست‌تان اپلیکاتور یا نخ انتهایی تامپون را بیرون بکشید. مطمئن شوید این نخ کاملا بیرون آمده است که هنگام خارج کردن آن دچار مشکل نشوید. در بعضی موارد ممکن است احساس کنید تامپون به جایی گیر کرده و بیرون نمی‌آید. این مشکل احتمالا به دلیل خشکی آن باشد. برای رفع آن در دفعات بعد از انواع تامپون با جذب کمتر استفاده کنید و یا قبل از استفاده، تامپون را کمی با آب مرطوب کنید.
کاپ قاعدگی یا فنجان
فنجان یا کاپ قاعدگی از انواع نوار بهداشتی قابل شستشو است و اخیرا طرفداران بسیاری در بین خانم‌ها پیدا کرده است. این محصول بهداشتی، یک فنجان قیف مانند لاستیکی یا سیلیکونی انعطاف پذیر است که درون واژن قرار گرفته و خون را درون خود جمع (و نه جذب) می‌کند. شما هر بار می‌توانید با خالی کردن خون درون آن، مجددا از آن استفاده کنید و تا 10 سال از همان یک فنجان برای دوران قاعدگی خود بهره مند شوید.
بنابراین تهیه فنجان قاعدگی تا حد زیادی هزینه‌های شما را کاهش می‌دهد. فنجان‌های قاعدگی براساس اندازه دهانه رحم، اندازه‌های متفاوتی دارند و برای کسانی هم که ازدواج نکرده‌اند، قابل استفاده هستند. موارد منع مصرف این محصولات بهداشتی هم تقریبا مانند مواردی است که برای تامپون‌ها گفتیم؛ یعنی افرادی که بیماری‌های گردنه رحم دارند و یا از روش‌های خاص جلوگیری از بارداری استفاده می‌کنند. با این تفاوت که از فنجان‌ها هنگام خواب هم می‌توانید استفاده کنید و تجربه لذت بخشی را بدون اینکه نگران نشتی خون قاعدگی‌تان باشید، برای خودتان رقم بزنید. معمولا فنجان‌های قاعدگی را هر 10 تا 12 ساعت باید خالی کرد.
طرز استفاده از فنجان یا کاپ قاعدگی
قبل از استفاده از فنجان قاعدگی حتما دست‌های خود را با آب و صابون بشویید. اگر اولین بار است که از فنجان استفاده می‌کنید، آن را با یک صابون ملایم و بدون عطر شستشو دهید. در موقعیتی که برای شخص شما راحت‌تر است بنشینید؛ ممکن است حالتی را که در آن راحت‌تر هستید، با چند بار آزمون و خطا پیدا کنید. برای وارد کردن فنجان، لبه‌های آن را خم کنید؛ به این صورت که لبه پهن‌تر فنجان را با انگشت شست و انگشت میانی‌تان بگیرید و سپس یک لبه را به انگشت اشاره به سمت مرکز فنجان هل دهید. برای اینکه فنجان راحت‌تر وارد شود، می‌توانید کمی آن را مرطوب کنید.
با یک دست دهانه رحم‌تان را باز کرده و با دست دیگر فنجان تا شده را در دهانه رحم فشار دهید تا سر جای خودش قرار گیرد. سپس پایه فنجان را بگیرید و یک بار بچرخانید تا مطمئن شوید از هیچ طرف نشتی ندارد. بعد از 10 تا 12 ساعت (بسته به شدت خونریزی‌تان)، فنجان قاعدگی را در حالتی که سر دستشویی نشسته‌اید، خارج کنید. برای خارج کردن فنجان قاعدگی کمی بالاتر از قسمت انتهایی فنجان (پایه آن) را به سمت هم فشار دهید و فنجان را در حالت عمودی بیرون بکشید. قبل از استفاده مجدد، آن را کاملا با آب گرم و صابون بشویید. همچنین لازم است بین دوره‌های قاعدگی‌تان، فنجان پریود را به مدت 7-5 دقیقه با آب بجوشانید تا کامل استریلیزه شود. اگر فنجان‌تان کمی لک داشت، از کمی الکل 70% برای پاک کردن آن استفاده کنید.
نوار بهداشتی مردانه
تا به اینجا رایج‌ترین انواع نوار بهداشتی زنانه را معرفی کردیم و طرز استفاده و نکات مهم هر کدام را توضیح دادیم. جالب است بدانید نوار بهداشتی مردانه هم وجود دارد! این نوار بهداشتی‌ها همان طور که از نام آن‌ها پیداست برای آقایان و مخصوص آناتومی بدن آن‌ها طراحی شده است که در حین استفاده حس بدی نداشته باشند. در واقع این نوار بهداشتی‌ها برای جذب ترشحات مردانه و حتی قطرات ادرار ساخته شده‌اند و مردان در همه سن و سالی و در هر موقعیتی می‌توانند از آن استفاده کنند.
این محصولات بهداشتی به ویژه برای کسانی که بی اختیاری متوسط تا شدید دارند و هنگام خواب کاربردی است. برخی پدهای بهداشتی مردانه بال دار هستند و نوارهای کناری آن مانع از افتادن پد از زیر لباس می‌شود. این محصول بسیار سبک بوده و حمل و نقل و استفاده از آن آسان است. برای استفاده از نوار بهداشتی مردانه، تنها کافی است آن را روی لباس‌های معمولی که می‌پوشید، استفاده کنید.
آیا نوار بهداشتی تاریخ انقضا دارد؟
معمولا تاریخ مصرف انواع نوار بهداشتی بعد از 3 سال به پایان می‌رسد و پس از آن کیفیت خود را از دست می‌دهند. این محصولات بهداشتی پس از این مدت زمان، گاهی گلوله گلوله شده و در اکثر مواقع باعث بروز حساسیت‌های پوستی و خارش می‌شوند. حداقل ضرری که استفاده از نوار بهداشتی تاریخ مصرف گذشته دارد، این است که از جذب کافی برخوردار نیست و ممکن است لباس‌تان با استفاده از آن آلوده شود. دقت کنید که مواد تشکیل دهنده اکثر نوار بهداشتی‌ها (به ویژه پدهای یک بار مصرف) مواد شیمیایی هستند که پس از مدت زمانی می‌توانند باعث بروز سرطان‌هایی مانند سرطان مثانه و پوست شوند. بنابراین حتما از خرید و استفاده از نوار بهداشتی تاریخ گذشته و یا محصولاتی که چیزی به تاریخ انقضای‌شان نمانده است، خودداری کنید.
سوالات متداول مربوط به انواع نوار بهداشتی و طرز استفاده از آن
برای وارد کردن فنجان قاعدگی به درون واژن‌تان، باید لبه کاپ را کمی خم کنید. این خمش میتواند به شکل C باشد که در این صورت باید لبه‌ها را به هم فشار دهید و سپس فنجان را از وسط تا بزنید. و یا آن را به شکل 7 تا کنید؛ این خمش هم مشابه حالت قبل است، با این تفاوت که باید یکی از لبه‌ها را بالاتر بیاورید و فنجان را به این طریق باریک‌تر کنید. یک گزینه دیگر برای خم کردن لبه فنجان قاعدگی، این است که لبه فنجان را به سمت پایین فشار دهید. در این مقاله مراحل بعدی و کامل‌تر استفاده از فنجان قاعدگی را توضیح دادیم.
باور غلطی که به خصوص در جامعه ما رواج دارد، این است که استفاده از تامپون یا فنجان قاعدگی میتواند باعث پارگی پرده بکارت دختران شود. جدا از اینکه به طور کلی اهمیت بیش از حد به موضوع بکارت تابوی نادرستی در جامعه ماست، این باور هم اشتباه است. تامپون تنها ممکن است سبب کشیده شدن پرده بکارت (یا به عبارت درست‌تر غشای هایمن) شود، اما هرگز باعث پاره شدن آن نمی‌شود. این کشیدگی حین انجام فعالیت‌های دیگر هم مانند اسب سواری ممکن است اتفاق بیفتد و ابدا به این معنا نیست که باکره نیستید.
اگر دوست دارید به استخر بروید و یا کار شما به نحوی است که مجبورید همیشه شنا کنید، تامپون و یا فنجان قاعدگی این امکان را برای شما فراهم کرده است. در ضمن شنا کردن، فشار آب استخر باعث کاهش موقت جریان خون پریودی می‌شود. با استفاده از تامپون و یا فنجان قاعدگی می‌توانید مطمئن باشید که خونی از شما به بیرون تراوش نخواهد کرد و با خیالی آسوده وارد استخر شوید. توجه داشته باشید که برخی افراد لباس‌های شنا تودوزی شده و شورت‌های تنیکس را برای شنا پیشنهاد می‌کنند که اصلا استفاده از آن‌ها را توصیه نمی‌کنیم؛ چرا که پد به کار رفته در این لباس‌ها آب را جذب می‌کند و حس ناخوشایندی در شما ایجاد خواهد کرد.
منابع: