پوست صورت از عوامل مهم در زیبایی هر شخصی به شمار میرود. به طور معمولی در خانمها موهای صورت باید کرکی و نازک باشد. اما برخی از خانمها به دلایل مختلف دچار پرمویی میشوند. ریشه مشکلات پرمویی به عوامل گوناگونی بستگی دارد. این موهای ضخیم در نواحی مختلف صورت و بدن مانند زیر چانه، کنارههای گوش، پشت لب، کشاله رانها و … دیده میشوند. به فرایندی که در آن موهای صورت و بدن ضخیم میشوند، هیرسوتیسم میگویند. مشکل هیرسوتیسم میتواند به دلایل گوناگون مانند تغییرهای هورمونی، وجود اختلال در سیستم غدد یا تخمدانها، ترشح زیاد آندروژن و … باشد. برای پرمویی در زنان و درمان آن باید با یک متخصص صحبت کنید و از وی مشاوره بخواهید. پزشکان با تجویز داروهای مختلف سعی میکنند، هورمونهای بدن را کنترل نمایند.
هیرسوتیسم یا پرمویی چیست؟
یکی از بیماریهای بسیار شایع که برای خانمها اتفاق میافتد، رشد بیش از حد موهای صورت و بدن است. هیرسوتیسم اغلب برای 5 تا 10 درصد از خانمهایی که در سنین باروری به سر میبرند، رخ میدهد. به موهای کرکی و نازک بدن زنان فور هلو میگویند. این موها که در نواحی مختلف مانند سینه، بالایی لبها، شکم یا چانه کمکم ضخیم میشوند و شکل بدی پیدا میکنند.
ضخامت موها سبب میشود، صورت ظاهر بدی داشته باشد. این موضوع اعتمادبهنفس خانمها را پایین میآورد. البته هیرسوتیسم را میتوان با روشهای بسیار گوناگونی که امروزه با پیشرفت تکنولوژی به وجود آمده است، درمان کرد. بنابراین اصلاً لازم نیست خانمها در این خصوص نگرانی داشته باشند.
چه هورمونهایی در بدن بر پرمویی اثر دارند؟
آندروژنهایی مانند تستوسترون، دی هیدرو تستوسترون همچنین پرو هورمونهایی که از آنها تولید میشوند، در رشد جنسی افراد نقش مهمی ایفا میکنند. سولفات آندروستندیون و دهیدرواپی آندروسترون نیز هورمونهایی هستند که برای نمو جنسی در بدن ترشح میشوند. پرمویی در زنان و درمان آن میتواند با استفاده از روشهای مختلفی انجام شود. آندروژنها بر اساس جنسیت فرد روی مناطق خاصی از آن تأثیر میگذارند. آنها موهای نرم و کرکی بدن فرد را به موهای ضخیمتر و تیرهتر بدل میکنند. در دوران بلوغ و بعد از بلوغ، آقایان میزان بیشتری از هورمون آندروژن در بدن خود دارند، به همین دلیل رشد موهای ضخیم در بدن آن بیشتر از خانمهاست. زمانی خانمها دچار مشکل هیرسوتیسم میشوند که موهای آنها بیش از اندازه رشد کنند که این موضوع نشان میدهد که آندروژن تولیدی بدن آنها بیش از اندازه است.
در همه کیسها هیپرآندروژنمی منجر به رشد موها نمیشود، بلکه این هورمون ممکن است به جز هیرسوتیسم سبب ایجاد آکنه شود یا در قاعدگی خانمها اختلال به وجود آورد. تولید بیش از حد این هورمون میتواند منجر به آلوپسی نیز شود. گاهی اوقات نیز بالا بودن میزان آندروژن در بدن علائمی همراه ندارد. بر اساس آندروژن اضافی که در بدن وجود دارد، شدت هیرسوتیسم نیز میتواند در بدن افراد متفاوت باشد.
علت پرمویی در زنان چیست؟
در اغلب کیسهایی که به این مشکل دچار میشوند، نمیتوان علت دقیق و مشخصی برای آن پیدا کرد. البته فاکتورهای بسیار مختلفی وجود دارد که میتواند ریشه مشکل هیرسوتیسم باشد. برخی از این عوامل پرمویی در زنان و درمان به شرح زیر است:
ترشح هورمون مردانه آندروژن بهصورت طبیعی
بدن خانمها نیز مانند آقایان هورمون آندروژن را بهصورت طبیعی ترشح میکند، اما فرایند تولید میزان دقیق و مشخصی دارد. حال چنانچه سطح تولید اندروژنها بالاتر از میزان طبیعی آن باشد یا چنانچه فولیکول موی خانمها در برخورد با آندروژنها حساس باشد، امکان ابتلا به هیرسوتیسم وجود دارد.
تخمدان پلی کیستیک یا pcos
یکی از بیماریهای بسیار رایج که بهکرات برای خانمها رخ میدهد، سندرم تخمدان پلیکیستیک است. میزان تولید آندروژن در خانمهایی که به این بیماری مبتلا هستند، بیش از حد مجاز است. البته خانمهای مبتلا به این بیماری ممکن است دچار آکنه، دیابت، مشکلات مربوط به باروری، قاعدگیهای نامنظم و افزایش وزن نیز شوند.
تغییر هورمونها یا یائسگی
موهای صورت و بدن میتوانند به دلیل تغییران هورمونی بدن مانند یائسگی ضخیم شوند. در برخی از شرایط مشکل هیرسوتیسم ممکن است بهصورت بسیار ناگهانی با دیگر ویژگیهای مردانه برای خانمها به وجود آید. این تغییرات شامل صدای کلفتتر، ابتلا به آکنه یا بزرگشدن تودههای عضلانی میشود. بیماریهای جدیتر مانند اختلال در عملکرد سیستم غدههای فوق کلیه، همچنین تخمدانها نیز میتوانند عامل هیرسوتیسم باشند. به منظور رفع پرمویی در زنان و درمان آن میتوانید راهکارهای گوناگونی را انجام دهید. برخی از داروهایی که در بخش زیر معرفی میکنیم، سبب تحریک هیرسوتیسم در بدن میشوند:
- افزایش میزان تستوسترون
- سیکلوسپورین
- فنی توئین
- استروئیدهای آنابولیک
- دانازول
- گلوکوکورتیکوئیدها
- ماینوکسیدیل
بنابراین این داروها نیز میتوانند عاملی برای تحریک هیرسوتیسم باشند.
علائم مشکل پرمویی در زنان چیست؟
از علائم مهم و اصلی در ایجاد هیرسوتیسم، میتوان به رشد موهای ضخیم همچنین تیره شدن آنها اشاره کرد. این موها در بخشهایی از بدن دیده میشود که در حالت طبیعی موهای آن کرکی و نازک هستند. از نقاطی که ممکن است در آن موها ضخیم رشد کنند، میتوان به رانها، بازوها، بخشهای مختلف صورت، زیر شکم و سینه اشاره نمود.
پرمویی صورت زنان را چطور تشخیص میدهند؟
در ابتدا بیمار برای بررسیهای اولیه به پزشک مراجعه میکند. برای مشخصکردن اندازه رشد غیرطبیعی موهای ضخیم، پزشک معاینه فیزیکی را انجام میدهد. البته در این فرایند علائم دیگری مانند آکنه را نیز بررسی میکنند تا عامل ایجاد مشکل را بیابند.
چنانچه رشد موهای ضخیم در صورت شما هیرسوتیسم باشد، پزشک برای شما یک آزمایش خون مینویسد. با انجام آزمایش خون سطح هورمونهایی که در بدن شما تولید میشوند، مشخص میشود. در برخی کیسها ممکن است پزشک برای رفع پرمویی در زنان و درمان آن به بیمار توصیه کند تا سونوگرافی انجام دهد تا بدینوسیله از وضعیت تخمدانها آگاه شود. آزمایشهای مربوط به غدد فوق کلیه نیز گاهی اوقات با تجویز پزشک انجام میشود. انجام این فرایندها سبب میشود که پزشک بهتر بتواند مشکل را ریشهیابی نماید.
روش درمان پرمویی در زنان
روشهای بسیار متعددی برای درمان مشکل پرمویی وجود دارد. یکی از این روشها کاهش وزن است. چنانچه دچار اضافهوزن هستید کمکردن 5 درصد از وزن بدن نیز میتواند، بسیار کمککننده باشد. زیرا میزان آندروژن تولید شده در بدن شما را کاهش میدهد. از طرفی اگر مشکل شما خفیف باشد نیز میتوانید، با تکنیکهای مختلفی مانند لیزر آن را درمان کنید. البته انجام لیزر ریشه مشکل شما را از بین نمیبرد، بلکه موهای زائد صورت و بدن شما را ناپدید میکند. انجام لیزر بهنوعی پاککردن صورتمسئله است. اگر بتوانید با مصرف دارو هیرسوتیسم را درمان کنید، درصد احتمال بازگشت موها به حالت قبل کمتر است.
روشهای موقتی برای از بین بردن موهای زائد
رایجترین روشی که از آن برای برطرفکردن موهای زائد استفاده میکنند، اصلاح و استفاده از بهترین کرم موبر تناسلی و دیگر قسمتهای بدن و صورت است. این روشها علاوه بر این که ساده هستند، خطری نیز برای شما ندارند. لازم است اشاره کنم روشهایی که برای برطرف کردن پرمویی در زنان و درمان آن معرفی میکنیم، موقتی هستند. البته برای دیدن نشدن موها، شما باید زودبهزود اصلاح انجام دهید. برای روشنکردن موهای زائد خود میتوانید از کرمها و محصولات سفیدکننده استفاده نمایید.
البته باید دقت داشته باشید که برخی از کرمها و محصولات سفیدکننده چنانچه به مدت طولانی روی پوست استفاده شوند، میتوانند حساسیت به وجود آورند و پوست را تحریک کنند. کندن موها و اپیلاسیون نیز یکی از روشهای ازبینبردن موهای زائد به شمار میرود. در این روشها امکان دارد که فولیکولهای مو تحریک شوند و نواحی مربوطه جوش بزند. موبرها میتوانند موها را از بین ببرند، اما امکان این که پوستهای حساس را تحریک نمایند، وجود دارد.
کاهش رشد موهای ضخیم
یکی از محصولات موضعی که میتواند فرایند رشد موها را کاهش دهد، کرمهای افلورنتین هیدروکلراید هستند. این کرم سبب از بین رفتن موها نمیشود اما فرایند رشد آنها را کند میکند. بعد از این که مصرف کرم را قطع کردید، حدوداً 6 الی 8 هفته زمان میبرد تا موهای شما مجدداً رشد کنند. استفاده از این کرمها معمولاً با استفاده از روشهای درمانی دیگر نیز انجام میشود.
از بین رفتن موهای زائد با ماندگاری بالا
پرمویی در زنان و درمان آن میتواند با الکترولیز نیز انجام شود. روش الکترولیز نیز یکی از راههای از بین بردن موهای زائد بدن است. در این روش با یک سوزن کوچک و زاپ الکتریکی، ریشه و فولیکولهای مو را دانه به دانه از بین میبرند. در این روش باید همه فولیکولها را یکییکی درمان کنید. به همین دلیل انجام این روش روی قسمتهای وسیع بدن امکانپذیر نیست. این روش دردناک است و انجام آن برای شما هزینه برخواهد بود.
چنانچه برای درمان موهای زائد از این تکنیک استفاده میکنید، باید اپراتور شما مجوزهای لازم را داشته باشد. الکترولیزهای خانگی چندان خوب عمل نمیکنند، به همین دلیل استفاده از آنها چندان توصیه نمیشود. در درمانهای لیزری برای از بین بردن موهای زائد، با استفاده از نور فولیکولهای آن را تخریب میکنند. لیزر بهتر از الکترولیز است و ماندگاری بهتری نیز دارد. از طرفی میتوانید آن را روی طیف وسیعی از بدن انجام دهید. در مقاله دیگری توضیح دادهایم که آیا لیزر موهای زائد عوارض دارد یا نه.
قرص برای درمان پرمویی در زنان
همانطور که در بخشهای قبلی نیز اشاره کردیم، برای کاهش موها میتوانید وزن خود را کاهش دهید. در این بخش برخی از قرصهایی که پزشکان برای درمان پرمویی به بیماران توصیه میکنند را نیز بررسی میکنیم.
قرصهای خوراکی ضدبارداری
یکی از روشهای بسیار رایج برای رفع پرمویی در زنان و درمان آن استفاده از قرصهای ضدبارداری است. قرصهای ضدبارداری میتوانند میزان آندروژنی که در بدن تولید میشود را کاهش دهند. از طرفی دورههای قاعدگی خانمها را تنظیم میکنند و از بارداری آنها جلوگیری میکنند. اغلب خانمها بعد از مصرف داروها ظرف مدت 6 تا 12 ماه مشاهده میکنند که هیرسوتیسم بدن آنها کاهش یافته است. برخی از داروهایی که تولید آندروژن را کاهش میدهند، ممکن است همراه با قرصهای ضدبارداری مصرف شوند.
مصرف اسپیرونولاکتون
اسپیرونولاکتون یکی از قرصهایی است که به آن قرص آب میگویند. از این قرص برای تنظیم فشارخون نیز استفاده میکنند. اگر دوز داروی مصرف شده کم باشد، از آن برای درمان هیرسوتیسم استفاده میکنند. این قرص ترشح آندروژن را کم میکند و بهتدریج موهای زائد را نیز کاهش میدهد. اسپیرونولاکتون برخی از عوارض جانبی نیز دارد که شامل سرگیجه، سوزش سر دل، خونریزی نامنظم واژن، خستگی و خشکی پوست میشود.
فیناستراید
یکی از داروهایی که بر ضد تولید آندروژن عمل میکند و در درمان هیرسوتیسم نیز اثر میگذارد، فیناستراید است. این دارو نیز بر اساس تحقیقاتی که صورتگرفته است، بهاندازه داروی ایپیرونولاکتون میتواند برای کاهش موها مفید واقع شود.
استفاده از قرص فلوتامید
فولاتامید را نیز میتوانید بهمنظور ازبین بردن پرمویی در زنان و درمان هیرسوتیسم استفاده کنید. برخی پزشکان این دارو را برای درمان هیرسوتیسم استفاده میکنند. این دارو دارای عوارض جانبی است که یکی از آنها آسیبدیدن کبد است. از آن جایی که پزشکان در این مورد نگرانیهایی دارند، معمولاً در وهله اول از این دارو برای درمان استفاده نمیکنند.
کرمهای موضعی نیز در داروخانهها وجود دارند که ضد آندروژن عمل میکنند، اما این داروها نمیتوانند بهخوبی هیرسوتیسم را درمان نمایند. چنانچه پرمویی در زنان به دلیل فعالیتهای زیاد غدههای فوق کلیه باشد، احتمال دارد پزشک برای شما داروهای استروئیدی تجویز نماید که دوز کمی دارند.
داروهایی که میزان انسولین خون را کاهش میدهند، مانند تیازولیدین، متفورمین و دیونها میزان آندروژن را نیز کاهش میدهند. از آن جایی که استفاده از این روش درمانی عوارض گستردهای برای بدن دارد، از آن بهعنوان روش درمانی خط اول استفاده نمیشود. آگونیستهایی که در هورمون آزادکننده گنادوتروپین وجود دارند نیز میتوانند مقدار آندروژن را کاهش دهند. این کار با استفاده از تخمدانهای فرد انجام میشود.
در این درمان بیمار باید برای کسب نتیجه تزریق انجام دهد، به همین دلیل این روش کمی گران است. از طرفی، استفاده از این روش برای کاهش پرمویی در زنان و درمان نیز هیچ برتری نسبت به استفاده از قرصهای ضدبارداری نخواهد داشت.
چگونه پرمویی در زنان را بهطور دائمی از بین ببریم؟
اگر به این بیماری مبتلا هستید، باید درمان خود را بهصورت پیوسته و در بازه زمانی طولانی ادامه دهید. هیچ یک از روشهای درمانی که تابهحال برای شما توضیح دادیم، نمیتوانند موها را به طور کامل از بین ببرند. این روشها تنها قادرند رشد موهای شما را به میزان زیادی کاهش دهند. اغلب خانمها هنگامی که روش درمانی خود را ادامه میدهند و به توصیههای پزشک عمل میکنند، از نتایج بهدستآمده رضایت دارند. اگر یک روش درمانی مؤثر برای کاهش موهای بدن خود پیدا کردید، بهتر است آن را تا مدت زیادی ادامه دهید.
چگونه بدانیم که سندرم تخمدان پلیکیستیک داریم؟
یکی از فاکتورهای بسیار شایع که میتواند منجر به هیرسوتیسم شود، سندروم تخمدان پلیکیستیک نام دارد. این بیماری در 72 تا 82 درصد از مواردی که هیرسوتیسم دارند، دخیل است. به همین دلیل بهتر است اطلاعاتی در مورد این مشکل داشته باشید تا در صورت مشاهده علائم سریعاً خود را تحت درمان قرار دهید. این علائم شامل بر هم ریختن نظم قاعدگی بهصورت بیوشیمیایی یا بالینی میشود.جهت کاهش پرمویی در زنان و درمان این بیماری، باید اول مشکل سندرم پلی کیستیک را حل نمایید.
از سایر علائمی که این بیماری دارد، میتوان مقاومت بدن در برابر انسولین، چاقی همچنین ناباروری را ذکر کرد. در هیپروانسولینمی یا مقاومت به انسولین، تخمدانها و غدههای فوق کلیه تحریک میشوند تا آندروژنهای بیشتری در بدن تولید نمایند. هیپرانسولینمی میتواند سنتز کبدی که سبب اتصال گلوبولین به هورمونهای تستوسترون میشود را متوقف سازد.
درمان پرمویی زنان در طب اسلامی
طبق نظریههایی که در طب سنتی وجود دارد، تولید زیاد خلط سودا، همچنین خلطهای صفرا، وجود یبوستهای قدیمی و تغذیههای خشک سبب میشود، رشد موهای زائد افزایش یابد. طب مدرن میگوید که اگر هورمونهای جنسی مردانه در بدن افزایش یابد، موهای زائد رشد زیادی میکند. به همین دلیل کسانی که تنبلی تخمدان دارند یا دچار کیست هستند، شیوع بیماری هیرسوتیسم در آنها بیشتر است. عوامل مربوط به ایجاد اختلال هیرسوتیسم در بدن را که طب مدرن به آن باور دارد را در بخشهای قبلی توضیح دادیم. در این بخش برخی از روشهایی را که طب سنتی برای کاهش پرمویی در زنان پیشنهاد میدهد را به شما معرفی میکنیم.
برخی از این توصیهها جهت رفع پرمویی در زنان و درمان هیرسوتیسم عبارتند از:
- بهمنظور کنترل کردن پرمویی بدن خود میتوانید چای نعناع استفاده کنید
- باید با انجام روشهای درمانی یبوست مزاج را از بین ببرید
- روشهای گوناگون را برای ازبینبردن تنبلی تخمدان و کنترل کردن چاقی بدن انجام دهید
- سعی کنید، استفاده از غذاهای فستفودی مانند کالباس، سسهای کارخانهای، پیتزا و سوسیس را به حداقل برسانید.
- در رژیم غذایی خود از غذاهای سودازا یعنی موادی که سرد و خشک هستند مانند غذاهای پرچرب، گوشت گاو، برنج زیاد، غذاهای رستورانی، گوشت گوساله کمتر استفاده نمایید.
- استرسهای درونریز و بیصدا که سبب غمباد میشود را کنترل نمایید.
- بدن فرد باید از مواد کثیف و غلظت خون در رودهها و بدن پاکسازی شود، بدین منظور میتوانید از داروی گیاهی به نام منضج استفاده نمایید.
- سعی کنید حتماً از مواد گیاهی مسهل کننده مانند عسل، خاکشیر، دمنوش فلوس و سکنجبین را در برنامه غذایی خود داشته باشید و کمتر چای سیاه مصرف کنید.
- از طریق مواد گیاهی مانند زردچوبه میتوانید موهای زائد خود را از بین ببرید. در این روش زردچوبه باید با آبلیمو خمیر شود و به محل رویش مو آغشته شود.
- در غذاهایی که روزانه درست میکنید، رب گوجهفرنگی کمتری داخل آن بریزید و از زردچوبه بیشتری استفاده نمایید تا شاهد رفع پرمویی در زنان و درمان آن باشید
- میتوانید در یک دوره 6 ماهه صبحها یک استکان عرق رازیانه بنوشید و بعدازظهرها نیز عرق بومادران بخورید. البته در دوره قاعدگی و چند روز قبل آن نباید مصرف شود
- شربت گلاب و بیدمشک مصرف کنید
- به طور روزانه میتوانید مقداری تخمه کدو بخورید تا فرایند ترشح هورمونهای جنسی به بالانس برسد
- گیاه 5 انگشت را میتوانید مثل چای بنوشید تا هورمونهای جنسی شما به تعادل برسد
- میتوانید محل رویش موهای زائد خود را با روغن رازیانه مالش دهید؛ رازیانه برای پوست و مو فواید بسیاری دارد
- سعی کنید کمتر از قرصهای ضدبارداری استفاده کنید
- بخش زیر شکم خود را در بازههای زمانی مختلف بادکش یا حجامت کنید
- وزن خود را کاهش دهید و هرگز پرخوری نکنید
- چای سیاه را از برنامه غذایی خود حذف کنید و بهجای آن از دمنوشهایی که با توت، لیمو یا مویز تهیه میشوند، استفاده کنید.
- در هفته چندین بار از گلگاوزبان، شیرینبیان و بادرنجبویه استفاده نمایید
- به طور روزانه میتوانید از آبهویج، سیب یا انار استفاده نمایید
- شام خود را حداکثر در ساعت 8 شب بخورید
- ادویهجات به میزان کمی مصرف شود و بیشتر سبزیجات بخورید
چرا پرمویی در زنان باردار رخ میدهد؟
اغلب خانمها در دوران بارداری، تغییرات گوناگونی را تجربه میکنند. یکی از این تغییرات پرمویی است. پرمویی بیشتر از سایر تغییرات قابلمشاهده است. برای رفع پرمویی در زنان و درمان آن در دوران بارداری کاری انجام ندهید. علت هیرسوتیسم در دوران بارداری اختلال هورمونهای بدن است. به همین دلیل با زایمان خانمها، معمولاً این علائم از بین میروند. موهای سر نیز در این دوران بیشتر از گذشته میشود و از ریزش آنها کاسته میشود.
از آنجایی که بعد از زایمان افراد، وضعیت هورمونی بدن دوباره به حالت طبیعی بازمیگردد. ممکن است خانمها تا 3 الی 5 ماه بعد با ریزش شدید موها مواجه شوند که جای نگرانی ندارد. در واقع هورمونهای زنانه بعد از دوران بارداری افت میکند. از طرفی خانمها دچار مسائل روحی روانی نیز میشوند. همه این عوامل میتوانند در ریزش موها نقش داشته باشند. بنابراین پرمویی در زنان باردار یا ریزش موها بعد از زایمان از مسائل طبیعی است و لازم نیست در مورد آن نگران باشید.
جمعبندی
در این مقاله در مورد پرمویی در زنان و درمان آن به طور کامل صحبت کردیم. هیرسوتیسم الگوی مردانهای است که به دلیل اختلالهای گوناگون در بدن زنان نیز ظاهر میشود. معمولاً این اختلال در اثر هیپرآندوژرمی برای بدن اتفاق میافتد. برخی از خانمها که علائم خفیفی از هیرسوتیسم را در بدن خود مشاهده میکنند، آندروژنهای بدن آنها میزان طبیعی دارد. یکی از علتهای اصلی ایجاد این مشکل ابتلا به سندرم تخمدان پلیکیستیک است.
معمولاً از هر 4 موردی که به هیرسوتیسم دچار هستند، 3 نفر از آن سندرم تخمدان پلیکیستیک دارند. مصرف برخی از داروهایی که پزشکان تجویز میکنند نیز میتواند منجر به پرمویی در زنان شود. اگر وجود چنین اختلالی در بدن بیمار به دلیل مصرف داروها نباشد، آزمایشهای متعددی رو غدههای نئوپلاسم و درونریز افراد انجام میدهند.