وافزایش آلودگی هوا در طول سالیان متمادی اثرات مخربی بر پوست انسان دارد. پوست در معرض اشعه ماوراء بنفش (UVR) و آلاینده‌های محیطی هوا مانند هیدروکربن‌های آروماتیک چند حلقه‌ای (PAHs)، ترکیبات آلی فرار (VOCs)، اکسیدها، ذرات معلق (PM)، ازن (O3) و دود سیگار است. تاثیر آلودگی هوا روی پوست بسیار تامل برانگیز است. راهکارهایی برای این موضوع مطرح شده که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت.
اگر چه پوست انسان به عنوان یک سپر بیولوژیکی در برابر آلاینده‌های شیمیایی و فیزیکی هوای آلوده عمل می‌کند، اما این قرار گرفتن طولانی مدت یا مکرر در معرض سطوح بالای آلاینده‌ها ممکن است اثرات منفی عمیقی بر روی پوست داشته باشد. تاثیر آلودگی هوا روی پوست انسان با پیری پوست و بیماری‌های پوستی التهابی یا آلرژیک مانند درماتیت آتوپیک، اگزما، پسوریازیس یا آکنه مرتبط است، این در حالی است که سرطان پوست از جدی ترین عوارض آن است.
از سوی دیگر، برخی از آلاینده‌های هوا (یعنی O3، دی اکسید نیتروژن و دی اکسید گوگرد) و ذرات پراکنده (ابر و دوده) در تروپوسفر ، اثرات UVR با طول موج کوتاه‌‌تر را کاهش می‌دهند و کاهش قابل توجهی در تابش UV در شهرهای آلوده مشاهده شده است.
تحقیقات نشان داده شده است که تاثیر آلودگی هوا روی پوست نقش افزایشی در ایجاد شایع ترین بیماری‌های پوستی ما دارد. آکنه، هایپرپیگمانتاسیون، درماتیت آتوپیک و پسوریازیس تحت تأثیر آلودگی هوا هستند. مهم است که آلودگی به عنوان یک عامل خطر برای این اختلالات پوستی اضافه شود، بنابراین باید در مورد کاهش اثرات منفی آن صحبت کنیم.
آلودگی هوا چیست؟
آلودگی هوا عبارت است از آلودگی محیط بیرون (محیط) و محیط داخلی (خانگی) توسط هر عامل شیمیایی، فیزیکی یا بیولوژیکی که ویژگی‌های طبیعی جو را تغییر می‌دهد. تقریباً همه (90٪) جمعیت جهان روزانه آلودگی را تجربه می‌کنند. اما آیا همه از تاثیر آلودگی هوا روی پوست خود باخبرند؟ در سال 2019، آلودگی هوا توسط سازمان بهداشت جهانی به عنوان بزرگترین خطر سلامت محیطی برای انسان در نظر گرفته شد که این تاثیر آلودگی هوا بر روی پوست هر ساله باعث مرگ زودرس بیش از 7 میلیون نفر می‌شود. مطالعات اولیه آلودگی هوا را با مرگ و میر ناشی از COVID-19 مرتبط می‌کند، زیرا در برخی از آلوده‌ترین مناطق جهان تلفات زیادی وجود دارد.
عمده‌ترین تاثیر آلودگی هوا روی پوست است ولی در کنار آن بر بسیاری از اندام‌ها مانند سیستم‌های قلبی عروقی، ریوی، اعصاب مرکزی، تناسلی و پوششی نیز تأثیر می‌گذارد. در این مقاله تاثیر آلودگی هوا روی پوست را به تفصیل شرح می‌دهیم.
آلودگی هوا و اثرات آن بر سلامت انسان
آلودگی هوا قاتل خاموش این نسل است. در سال 2019، سازمان بهداشت جهانی (WHO) آلودگی هوای محیطی (خارج از منزل) و آلودگی هوای خانگی (داخلی) را به عنوان بزرگترین خطر سلامت محیطی برای انسان‌ها در نظر گرفت که تاثیر آلودگی هوا روی پوست هر ساله باعث مرگ زودرس بیش از 7 میلیون نفر می‌شود.
برآوردها در سال 2018 نشان داد که 9 نفر از 10 نفر هوای حاوی سطوح بالایی از آلاینده‌ها را تنفس می‌کنند (WHO، 2017). بر اساس گزارش انجمن ریه آمریکا، در ایالات متحده، نزدیک به 134 میلیون نفر – بیش از 40٪ از جمعیت – در معرض خطر بیماری و مرگ زودرس به دلیل آلودگی هوا هستند.
WHO آلودگی هوا را به عنوان آلودگی محیط بیرون (محیط) و محیط داخلی (خانگی) توسط هر عامل شیمیایی، فیزیکی یا بیولوژیکی که ویژگی‌های طبیعی جو را تغییر می‌دهد تعریف می‌کند (نشنال جئوگرافیک، 2016، سازمان بهداشت جهانی، 2017).
ترکیبی از ذرات و گازها که می‌تواند به غلظت‌های مضر در خارج و داخل خانه برسد. دوده، دود، کپک، گرده، متان و مونوکسید کربن تنها چند نمونه از آلاینده‌های رایج هستند. این ذرات ریز علاوه بر تاثیر آلودگی هوا روی پوست می‌توانند به عمق ریه ها نفوذ کرده و به سیستم قلبی عروقی دسترسی پیدا کنند. آلودگی هوا بر بسیاری از سیستم‌های عضو از جمله سیستم قلبی عروقی تأثیر می‌گذارد و باعث بیماری قلبی و سرطان ریه عامل ریوی، بیماری انسدادی مزمن ریه، آسم و عفونت‌های تنفسی می‌شود.
نرخ بالای سکته مغزی به درگیری سیستم عصبی مرکزی نسبت داده شده است. همچنین شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه آلودگی هوا بر سیستم‌های تولید مثلی و سیستم‌های پوششی تأثیر می‌گذارد.
تاثیر آلودگی هوا روی پوست چیست؟
هنگامی که بیشتر ما به تاثیر آلودگی هوا روی پوست و سلامتی خود فکر می‌کنیم، دوده یا مواد شیمیایی گازی را تصور می‌کنیم که به بافت‌های داخلی حساس بینی، گلو و ریه‌های ما آسیب می‌زند. اگرچه استنشاق آلودگی هوا ناسالم است، اما این فقط اندام‌های داخلی شما نیستند که آسیب می‌بینند.
آلاینده‌های موجود در هوا نیز می‌توانند به پوست شما آسیب برسانند. پوست ما بزرگترین عضوی است که داریم. پوست بین دنیا و بقیه بدن ما قرار دارد و دائماً از آسیب فیزیکی، حمله میکروب‌ها و تخریب توسط خورشید و سایر عوامل محیطی رنج می‌برد تا بقیه اعضای بدن را ایمن نگه دارد.
لایه بالایی پوست ما از سلول‌های آجری شکل به نام کورنئوسیت‌ها تشکیل شده است که در اثر آسیب می‌ریزند و از پایین به بالا جایگزین می‌شوند. این آجرها توسط ملات ساخته شده از پروتئین‌ها و لیپیدهایی که رطوبت را در خود می‌بندند به هم متصل می‌شوند. اگر سطح پوست ما بیش از حد خشک یا آسیب دیده شود، ملات می‌تواند ترک بخورد، که رطوبت ارزشمندی را خارج می‌کند و سموم یا میکروب‌های عفونی را وارد می‌کند. اینجاست که تاثیر آلودگی هوا روی پوست بروز می‌کند و قابل مشاهده است.
چگونه آلودگی هوا دشمن سلامتی پوست شماست؟
علاوه بر خراش‌های معمولی و سایر آسیب فیزیکی، پوست ما نیز می‌تواند آسیب‌های محیطی را متحمل شود. علاوه بر تاثیر آلودگی هوا روی پوست ، نور خورشید و آلاینده‌های موجود در جو دو راه اصلی هستند که سطح پوست را می‌توان به اندازه کافی خشک یا آسیب دید تا از محافظت از بدن ما جلوگیری کند.
نور مستقیم خورشید حاوی اشعه ماوراء بنفش است که به مرور زمان و با قرار گرفتن در معرض آن می‌تواند به پوست آسیب برساند، آن را دچار پیری زودرس کند یا حتی باعث سرطان شود. اشعه ماوراء بنفش مستقیماً به DNA آسیب می‌رساند، اما اکسیژن فعالی را نیز ایجاد می‌کند که اشکال مختلفی دارد اما همیشه رادیکال‌های آزاد دارد که به هر چیز ارگانیک نزدیک حمله می‌کند. هنگامی که اکسیژن فعال در داخل و روی پوست ایجاد می‌شود، علاوه بر آسیب رساندن به DNA، کلاژن و سایر بافت‌ها را تجزیه می‌کند.
تاثیر آلودگی هوا روی پوست به این صورت است که آلودگی هوا با ایجاد اکسیژن فعال در داخل و روی سطح پوست به روشی مشابه و غیرمستقیم به پوست آسیب می‌رساند، اما برخلاف نور خورشید، این اکسیژن واکنش‌پذیر به پوست می‌چسبد و آسیب می‌زند.
کدام آلاینده ها به پوست آسیب می رسانند؟
بسیاری از آلاینده‌های هوا می‌توانند به پوست آسیب برسانند، از جمله ازن، هیدروکربن‌ها (مانند VOCs و PAHs)، اکسیدها (مانند اکسیدهای نیتروژن و اکسیدهای گوگرد)، و ذرات معلق. همه آنها راههای مختلفی برای مسموم کردن پوست دارند و بیشتر آنها اکسیژن واکنش پذیر یا اوزون را ایجاد می‌کنند که نوعی اکسیژن فعال است.
ذرات بسیار ریز جزئی بیشترین تاثیر آلودگی هوا روی پوست را دارند. ذراتی که کوچکتر از 100 نانومتر اند، به ویژه خطرناکتر هستند، زیرا به اندازه کافی کوچک هستند که بتوانند به بافت‌ها نفوذ کرده و آنها را تجزیه و پیری را تسریع کنند. علاوه بر ایجاد آسیب، ذرات تجمع یافته در پوست می‌توانند باعث التهاب نیز شوند که باعث آسیب به سد پوستی می‌شود. حتی می‌تواند بر میکروفلور طبیعی پوست تأثیر بگذارد، که به جلوگیری از ارگانیسم‌های ناسالم کمک می‌کند.
منابع آلودگی هوای مخرب برای پوست چیست؟
در بحث تاثیر آلودگی هوا روی پوست باید اشاره کنیم که بسیاری از آلاینده‌هایی که می‌توانند به پوست ما آسیب برسانند، از سوزاندن سوخت‌های فسیلی ناشی می‌شوند. در حالی که سوزاندن زغال سنگ یا سایر سوخت‌های فسیلی در یک نیروگاه تولید آلودگی می‌کند، نزدیک‌ترین منبع آلودگی سوخت‌های فسیلی برای اکثر ما وسایل نقلیه‌ای است که در جاده‌ها رانندگی می‌کنند.
اگزوز دیزل، به ویژه، آسیب زیادی به پوست وارد می‌کند. زندگی در مناطق شهری یا سایر مکان‌ها در مجاورت جاده‌های شلوغ، قرار گرفتن در معرض آلودگی ناشی از اگزوز خودرو را افزایش می‌دهد که می‌تواند حاوی ذرات معلق، هیدروکربن‌ها و اکسید باشد.
یکی از منابع ثانویه که در تاثیر آلودگی هوا روی پوست نقش چشمگیری دارند، VOCها هستند که می‌توانند به عنوان جزئی از رنگ، لاک، مصالح ساختمانی، لباس، مبلمان، یا هر وسیله‌ای که از پلاستیک ساخته شده یا حاوی آن است، وارد خانه شود. VOC ها برای تنفس ناسالم هستند، اما همچنین می‌توانند با اشعه ماوراء بنفش یا سایر آلاینده‌های موجود در هوا واکنش داده و ذرات معلق یا ازن و سایر آلاینده‌های فعال اکسیژن را تشکیل دهند.
در بحث تاثیر آلودگی هوا بر روی پوست شاید برای شما جذاب باشد بدانید که دود تنباکو نیز منبع مهمی از آلاینده‌های آسیب رسان پوست است. VOCها و ذرات معلق بیشتر دود تنباکو را در غلظت‌هایی تشکیل می‌دهند که باعث پیری، پسوریازیس، آکنه، برخی از انواع سرطان پوست و آسیب‌های دیگر می‌شود. پیشنهاد می‌شود در صورت امکان، به دنبال کاهش قرار گرفتن در معرض دود تنباکو باشید. قرار گرفتن در داخل خانه که در آن دود تنباکو انباشته شود می‌تواند منجر به قرار گرفتن بسیار زیاد در معرض آلاینده‌های مخرب پوست شود و این خود بخشی از تاثیر آلودگی هوا روی پوست انسان است.
چگونه آسیب های پوستی را به حداقل برسانیم؟
چند راه آسان برای کمک به محافظت از پوست در برابر تاثیر آلودگی هوا روی پوست وجود دارد. ساده ترین روش این است که به یاد داشته باشید که در پایان روز صورت خود را بشویید. آلاینده هایی که روی پوست شما انباشته شده اند در طول شب باقی می مانند و آسیب می رسانند؛ مگر اینکه قبل از خواب آنها را بشویید. اگر روتین مراقبت از پوست شما نیاز به شستشو در صبح دارد، حداقل در نظر داشته باشید که صورت خود را در پایان روز با یک پاک کننده صورت مناسب بشویید.
کاهش قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا راه دیگری برای کمک به محافظت از پوست در برابر تاثیر آلودگی هوا روی پوست است. زمانی که می‌خواهید بیرون از منزل ورزش کنید بهتر است از جاده های اصلی و معابر شلوغ دوری کنید. هنگام آشپزی، گردگیری، رنگ‌آمیزی یا انجام سایر فعالیت‌های خانگی که ممکن است آلودگی هوای داخل خانه را افزایش دهد، به راه‌هایی برای کاهش آلودگی با تهویه یا تصفیه‌کننده هوا توجه داشته باشید.
تاثیر آلودگی هوا بر روی پوست بسیار مشکل ساز است. روش دیگر استفاده از آنتی اکسیدان است. آنتی اکسیدان ها می‌توانند گونه‌های فعال اکسیژن را که واسطه بسیاری از آسیب‌های پوستی ناشی از تاثیر آلودگی هوا روی پوست هستند، خنثی کنند و دفاع طبیعی بدن ما در برابر اکسیژن فعال و رادیکال‌های آزاد هستند.
ویتامین E، ویتامین C، کوآنزیم Q10 و ترکیبات فنلی گیاهی می‌توانند به محافظت از پوست در برابر آسیب اکسیداتیو و جستجوی رادیکال‌های آزاد که ممکن است در کمین هستند کمک کنند. بکار بردن آنها در لوسیون و مصرف خوراکی آنها به عنوان مکمل هر دو راههای موثری برای محافظت از پوست شما هستند و برخی از ضد آفتاب‌ها حتی حاوی آنتی اکسیدان هستند.
در نهایت برای اینکه از تاثیر آلودگی هوا روی پوست کم کنیم، مرطوب کردن پوست می‌تواند به مبارزه با آسیب‌های وارد شده کمک کند. یکی از پیامدهای پوست آسیب دیده این است که بافت‌های زیرین پوست خشک می‌شوند. برای حفظ رطوبت می‌توانید از مرطوب کننده مورد علاقه خود استفاده کنید.
7 راه برای محافظت از پوست در برابر اثرات آلودگی هوا
مواد شیمیایی موجود در دود می‌توانند منافذ را مسدود کرده و بر روی پوست شما تأثیر منفی بگذارند. کارشناسان روشهای درمانی خانگی را برای مقابله با عوارض تاثیر آلودگی هوا روی پوست فهرست می‌کنند. هوای آلوده تنفس را برای پوست سخت می‌کند و باعث تحریک، کم آبی و بدتر شدن شرایط موجود مانند قرمزی می‌شود. پوست کدر و بسته شدن منافذ کابوس همه است و با سطح بالای آلودگی در شهر، فقط مشکلات بیشتری برای پوست ما وجود دارد. تعجب می‌کنید که چگونه خود را از تاثیر آلودگی هوا روی پوست نجات دهید؟ کارشناسان درمان‌های خانگی زیر را پیشنهاد می‌کنند:
1. برای کاهش تاثیر آلودگی هوا پوست را هیدراته کنید
مقدار زیادی آب بنوشید، می‌توانید در خانه با برگ‌های آملا یا تولسی آب سم زدایی درست کنید که به دفع سموم کمک می‌کند و آنتی اکسیدان‌های ضروری را به پوست می‌دهد.
2. با این روش ها از پوست خود محافظت کنید
از کرم ضد آفتاب یا از یک رژیم مراقبت از پوست (سرم یا مرطوب کننده روزانه) استفاده کنید تا لایه‌های محافظتی در قسمت بالایی ایجاد شود. زیرا از پوست در برابر آسیب‌های ناشی از اشعه ماوراء بنفش محافظت می‌کند و تاثیر آلودگی هوا روی پوست را کاهش می‌دهد. همچنین ذرات دود را به دام می‌اندازد و از نفوذ این مواد شیمیایی مضر به عمق پوست جلوگیری می‌کند. صورت را با آب سرد بشویید، از یک شوینده صورت غیر لایه بردار برای پاک کردن کثیفی از صورت استفاده کنید.
3. روزانه اسکراب کنید
اگر هر روز فقط 10 ثانیه اسکراب کنید، به بهبودی پوست شما کمک می‌کند و از تاثیر آلودگی هوا روی پوست التیام می‌یابد. برای تهیه اسکراب در منزل، مقداری گردو بردارید و آنها را به صورت خمیر درشت خرد کنید. مقداری شکر و چند قطره روغن زیتون را با هم مخلوط کنید و فقط به مدت 10 ثانیه صورت خود را به آرامی ماساژ دهید. همچنین می‌توانید اسکراب خانگی را با شکر، عسل و لیمو درست کنید و از آن دو بار در هفته استفاده کنید. آلودگی لایه‌ای از مواد شیمیایی ایجاد می‌کند که منجر به التهاب می‌شود. بنابراین پاکسازی صبح و شب یکی از ضروریات مراقبت از پوست است. در صورت نیاز، به خصوص در شب، برای از بین بردن باقی مانده آلودگی، تمیز کردن، دوبار تمیز کردن یا حتی پاکسازی سه گانه را انجام دهید. اگر نمی دانید اسکراب صورت چیست مقاله دیگر ما را بخوانید.
4. از ماسک پوست صورت استفاده کنید
برای کم کردن تاثیر آلودگی هوا بر روی پوست همچنین می‌توانید یک برش از پاپایای سبز خام را بردارید و به مدت 20 ثانیه روی پوست خود بمالید. آنزیم‌های طبیعی موجود در پاپایا به از بین بردن سیاهی صورت شما کمک می‌کند. ماسک صورت یک راه عالی برای مقابله با اثرات مضر آلودگی است. این محصولات سرشار از آنتی اکسیدان هاست، رادیکال‌های آزاد را دفع می‌کند، پوست را سم زدایی کرده و تغذیه عمیق و درخشندگی سالمی را فراهم می‌کند.
5. برای کاهش تاثیر آلودگی هوا روی پوست حمام کنید
برای کاهش تاثیر آلودگی هوا روی پوست همچنین می‌توانید هفته‌ای یکبار پس از ماساژ پوست خود با روغن بادام یا نارگیل از بخار آب استفاده کنید. برای کمی جوانسازی، چند قطره روغن اسطوخودوس یا پرتقال را به آب بخار داغ خود اضافه کنید. قبل از حمام کردن، یک ماساژ با روغن نارگیل گرم انجام دهید و سپس با یک دوش آب گرم خود را درمان کنید.
6. قدرت پاکسازی پوست را دست کم نگیرید
ماست را با یک قاشق غذاخوری آبلیمو و عسل مخلوط کنید. این معجون تاثیر آلودگی هوا روی پوست را کم می‌کند. برای پاکسازی عمیق و رفع آسیب‌های ناشی از آلاینده ها، با حرکات دایره‌ای روی ناحیه صورت بمالید. با قرار دادن پدهای پنبه‌ای در شیر و گلاب، ماسکی را در خانه تهیه کنید و بگذارید خیس بخورد و سپس در ظرف درب دار قرار دهید و در یخچال بگذارید. آن را روی صورت تمیز قرار دهید و بعد از 20-30 دقیقه بردارید. همچنین می‌توانید تکه‌های یخ را با چای سبز یا گلاب منجمد کنید و آب خیار را به آن اضافه کنید و آن را در صورت بغلتانید تا به آرامش و طراوت صورت از آلودگی کمک کند.
7. پوست خود را مرطوب کنید
همانطور که قبلاً گفتیم، آلودگی، پوست تیره و کدر را به جا می‌گذارد. از این رو برای از بین بردن تاثیر آلودگی هوا روی پوست ، استفاده از مرطوب کننده‌ها برای تغذیه پوست توصیه می‌شود. از خمیر کره کاکائو دو بار در هفته برای تغذیه عمیق پوست استفاده کنید. روغن زیتون همچنین دارای محتوای بالایی از ویتامین E و آنتی اکسیدان است که به بازسازی سلولی کمک می‌کند و به کاهش ظاهر آسیب دیده کمک می‌کند.